عکس العمل گیاهان در برابر شرایط محیط (رطوبت هوا و هورمون های گیاهی)

در هوای خشک گل ها به شدت آب خود را از دست می دهند و پژمرده می شوند. این موضوع در بعضی روزهای زمستان در گلخانه ها اهمیت می یابد. در اواسط روز که نور آفتاب با شدت به برگ ها می تابد، باعث می شود که درجه حرارت هوا در نزدیکی برگ ها بالا رود، در نتیجه رطوبت نسبی کاهش یافته، گیاه به شدت شروع به تعرق می کند و آب از دست می دهد، در حالیکه ریشه ها به دلیل اینکه در خاک سرد گلدان ها قرار دارند قادر به جذب آب با سرعت مورد نیاز نیستند، و به همین سبب در این ساعات گیاهان گلخانه ای پژمرده به نظر می رسند. گیاهان پژمرده هرگز قادر نخواهند بود که عمل کربن گیری را تا حداکثر به انجام رسانند و این در مجموع باعث ضعف و نامرغوبی گیاهان می شود.

از طرفی باید توجه داشت که رطوبت هوای گلخانه نباید به حد اشباع برسد و این حالت ساعات متوالی ادامه یابد، به طوری که برگ ها همواره خیس و آغشته به آب باقی بمانند. زیرا در این صورت بروز برخی بیماری ها و انتشار آنها در بین گیاهان تسهیل خواهد شد.

تنظیم رطوبت هوای گلخانه ها به وسایل مختلف امکان پذیر است. با بالا بردن درجه حرارت گلخانه به وسیله شوفاژ یا هر منبع حرارتی دیگر (هوای گرم و غیره)، از میزان رطوبت هوا کاسته می شود. برعکس با استفاده از وسایل سرد کننده، می توان درجه حرارت گلخانه را در ماه های تابستان کاهش داد و در نتیجه به درصد رطوبت نسبی هوا افزود. همچنین با سایه کردن گلخانه از تابش مستقیم نور خورشید جلوگیری به عمل می آید و رطوبت نسبی گلخانه بالا می رود. از وسایلی نظیر «مه پاش» که توسط آن آب به صورت ذرات بسیار ریز روی بسترهای کاشت پاشیده می شود و به صورت خودکار عمل می کند و قابل تنظیم نیز است، می توان علاوه بر آبیاری قلمه ها و گیاهان، برای بالا بردن رطوبت هوا استفاده کرد. و سرانجام در گلخانه هایی که به رطوبت زیاد احتیاج است، به پخش کردن مواد آلی نظیر خاک برگ و یا کلش در سطح خاک و در کف راهروها، و آب پاشی مداوم آنها اقدام می شود. برای کم کردن رطوبت، کف راهروها را سیمان می کنند و گلخانه توسط بادبزن های قوی مرتباً تهویه می شود.

هورمون های گیاهی:

به طوری که ذکر شد رشد و نمو گیاهان تا حدود زیادی مربوط به تشکیل آنزیم هایی است که تحت تأثیر اسیدهای نوکلئیک در سلول به وجود می آیند. از طرف دیگر فعالیت آنزیم ها مربوط به دسته ای از مواد شیمیایی داخل گیاه است که به آنها هورمون گفته می شود. تشکیل هورمون های گیاهی خود تابع شرایط محیطی است. بدین ترتیب شرایط محیطی بر رشد و نمو گیاهان مؤثر می باشند.

شرکت هورمون ها در فتوتروپیسم و یا ژئوتروپیسم سال ها پیش مورد دقت قرار گرفت. مطالعات جدید نشان داده است که بسیاری از فعالیت های مربوط به رشد و نمو گیاهان از جمله رشد ساقه، ریشه و برگ ها، تشکیل ریشه های نابجا، ریشه های غده ای، تشکیل گل، تشکیل و تکمیل میوه، آغاز دوره خواب جوانه ها و بذرها و بسیاری از پدیده های دیگر تحت تأثیر هورمون های گیاهی است.

بعضی از محققان قدیمی عقیده داشتند که برای هر یک از پدیده های فوق یک هورمون گیاهی خاص وجود دارد. بعدها نتیجه گرفته شد که کلیه این پدیده ها توسط چند هورمون گیاهی که در گیاهان وجود دارد، روی می دهد. این مواد از نقطه ای به نقطه دیگر در گیاه تغییر مکان می دهند و به علت تأثیری که در رشد و نمو گیاهان دارند به آنها مواد تنظیم کننده رشد گفته می شود. علاوه بر مواد تنظیم کننده رشد، موادی دیگر در گیاهان یافت شده است که این مواد صرفاً از رشد و نمو گیاهان جلوگیری می کند، در حقیقت باعث خنثی شدن هورمون های طبیعی گیاهان می باشند.

امروزه هورمون های مختلفی ساخته شده است که به صورت تجاری در اختیار گلکاران قرار می گیرد و از اکسین ها، جیبرلین ها، سیتوکینین ها یا مواد جلوگیری کننده از رشد، و از گاز اتیلن که همگی جزو هورمون های گیاهی می باشند برای بهبود کیفیت و کمیت محصولات گلخانه ای استفاده به عمل می آید.