نکات اساسی برای ساخت گلخانه

معمولاً کسانی که قصد دارند در تمام طول سال گل و گیاه پرورش دهند و باغ و باغچه هایی 4 فصل داشته باشند به فکر ایجاد گلخانه می افتند. بر خلاف تصور عموم، داشتن گلخانه لزوماً به معنی انتخاب پرورش گل و گیاه به عنوان یک شغل حرفه ای نیست. گلخانه ها به شکل های مختلف ساخته می شوند و حتی در یک خانه معمولی هم می توان با استفاده از امکانات اولیه یک گلخانه کوچک در حیات یا کنار آن ساخت.

اولین مزیت گلخانه داشتن محیطی با شرایط پایدار و قابل کنترل و معمولاً گرم در طول سال است. مزیتی دیگر گلخانه ها امکان پرورش و زودهنگام گیاهان فصلی یا حفظ شادابی و افزایش طول عمر گیاهان است. به طور مثال گوجه و فلفل را می توان در گلخانه ها زودتر از موعد کاشته و محصول آن را زودتر برداشت کرد تا زمان کافی برای رشد گیاهان دیگر در آن فصل وجود داشته باشد.

برای ساخت گلخانه باید چند نکته را مد نظر داشت. اول از همه آن که چه مقدار فضا برای ساخت گلخانه وجود دارد. به این مسئله باید توجه داشت که ساخت گلخانه یک سرمایه گذاری بلند مدت است و در نتیجه فضای انتخابی باید به اندازه ای بزرگ باشد که برنامه های توسعه احتمالی چند ساله آینده را هم پوشش دهد. در بسیاری از مواقع، پس از گذشت چند سال و موفقیت کاشت و پرورش گیاهان مختلف ، به تدریج تعداد گیاهان بیشتر شده و فضای مورد نیاز نهایی از آن چه در ابتدا برای آن برنامه ریزی شده بود، بیشتر می شود.

مسئله فضا به خصوص در کاشت سبزیجات بسیار اهمیت دارد چرا که یکی از شاخص های مهم  تعیین کننده میزان نوری است که هر کدام از گیاهان دریافت می کنند. گیاهان زمانی حداکثر نور را دریافت می کنند که بیشترین فضا را داشته باشند و گیاه یا سازه ای بالاتر از آن ها مانع از عبور نور نشود.

از انواع گلخانه های محبوب می توان به گلخانه چسبیده یا متصل به خانه اشاره کرد. مهم ترین مزیت این نوع گلخانه آن است که به دلیل مجاورت با خانه اصلی به دیوارها و تجهیزات کمتری برای گرمایش و امکانات دیگر نیاز دارد. طبیعتا این گلخانه تنها مخصوص خانه هایی است که به صورت ویلایی ساخته شده اند. ساخت این گلخانه چنان ساده است که می توان تمام کار آن را ظرف یک روز انجام داد. ساختار گلخانه چسبیده معمولاً به شکلی است که وزن آن بر دیوار مشترک بر خانه تحمیل می شود و استحکام تمام گلخانه کاملاً وابسته به میزان حمایت گرفتن از آن دیوار است. این مسئله شاید در ابتدا یک ویژگی منفی به شمار آید ولی در واقع ویژگی مثبت این گلخانه است چرا که می توان با تجهیزات کمتر و سبک تر یک گلخانه با پنجره ها و شیشه های بزرگ ساخت.

همچنین این نوع گلخانه ها ارزان تر هستند و برای کاشت و پرورش سبزیجات استفاده می شوند. بزرگ ترین ویژگی منفی این گلخانه دریافت نور تنها از 3 جهت است. یعنی خود خانه یا ساختمان مجاور به عنوان بزرگ ترین سد کننده نور ممکن است طول مدت تابش آفتاب را به شدت کاهش دهد.

در طرف مقابل، گلخانه های مستقل هستند که آن ها را می توان هر جا برپا کرد. ساخت این گلخانه ها گران تر تمام می شود ولی از آن جا که معمولاً بازدهی گلخانه به دلیل دریافت نور بیشتر (به شرط انتخاب محل مناسب) بالاتر است، هزینه صرف شده برای پرورش هر گیاه کمتر خواهد بود.

از آن جا که این نوع گلخانه فضای بسیار بیشتری نسبت به گلخانه چسبیده می طلبد، معمولاً در نواحی اطراف شهر یا در شهرهای نه چندان بزرگ که به طور طبیعی زیر بنای خانه ها بزرگ تر و تعداد خانه های ویلایی بیشتر است، از آن استفاده می شود.

از مزیت های هر دو گلخانه، امکان استفاده از فضای باز اطراف به عنوان محیط رشد گیاه در فصل های گرم تر سال است و از این جهت معمولاً گلخانه های مستقل وضعیت بهتری دارند.

پوشش شیشه و پلاستیک

از دیگر انتخاب هایی که هنگام ساخت یک گلخانه خواهد داشت انتخاب نوع پوشش میان چارچوب است. با توجه به آن چه قرار است در گلخانه کاشته شود و همچنین با توجه به اقلیم آن منطقه می توان از شیشه، پلاستیک یا مواد دیگر استفاده کرد. هدف از این پوشش عبور نور و جلوگیری از عبور گرما است. شیشه رایج ترین روش ایجاد پوشش است هر چند هزینه نهایی آن معمولاً بیشتر از پوشش پلاستیک می شود. از طرفی، پلاستیک با وجود ارزان بودن، عمر بسیار کوتاه تری دارد و هر سال مرتباً باید تعویض شود. علاوه بر این که این پوشش آسیب زیادی به محیط زیست وارد می کند. در این میان پوشش پلی کربن هم ارزان تر از شیشه است و هم استقامت بهتری نسبت به پلاستیک دارد. به علاوه از این پوشش می توان در سطوح صاف یا خمیده استفاده کرد. این پوشش با وجود انعطاف پذیری و وزن کمش، بسیار قدرتمند است.

انتخاب محل گلخانه

هر چه گلخانه به خانه نزدیک تر  باشد، احتمال استفاده از آن و رسیدگی مرتب و به موقع بیشتر می شود. همچنین نزدیک بودن به خانه به معنی استفاده از برق، آب و دیگر تجهیزات خانه یا امکانات اولیه شهری خواهد بود. ارتفاع سطحی که گلخانه بر روی آن بر پا می شود هم اهمیت دارد. هر چه ارتفاع سطح زیر گلخانه بیشتر باشد احتمال دریافت موفقیت حداقل 6 ساعت نور در طول روز بیشتر خواهد شد. در صورتی که امکام دریافت نور کافی وجود ندارد می توان از چراغ های مخصوص برای ایجاد نور مصنوعی استفاده کرد. در مناطق گرمسیر و پر آفتاب می توان محلی را نزدیک به درختان بزرگ انتخاب کرد. این درختان از نور دریافتی گلخانه در فصل های گرم تر سال کاسته و در مقابل در فصول سرد تر اجازه عبور کامل نور را خواهند داد. البته این در مورد درخت هایی صادق است که برگ های خود را در طول فصل زمستان از دست می دهند.

اگرچه گلخانه را تقریباً بر روی هر نوع خاکی می توان ایجاد کرد ولی بهتر است خاک محل مورد نظر از قدرت جذب بالایی برخوردار باشد. برای ایجاد یک سطح مناسب می توان از بافت های پوششی سطح استفاده کرد تا هم از رشد علف های هرز جلوگیری شود و هم زمین نفوذ پذیری بهتری داشته باشد.

تجهیزات گلخانه

علاوه بر چارچوب، پوشش و محل گلخانه، موارد دیگری هم برای ساخت گلخانه مورد نیاز است. بسته به بودجه و هدف نهایی از ایجاد گلخانه تجهیزات و امکانات بسیار مختلفی می توان به گلخانه اضافه کرد. از شیر های اتوماتیک و قفسه گرفته تا سیستم تنظیم رطوبت و گرما. این موارد کاملاً بستگی به نحوه فعالیت شما و البته تصمیماتی که در مراحل قبل در مورد محل و نوع ساختار گلخانه گرفته اید بستگی دارد.