تاثیر نمک بر روی گیاهان ساحلی

نمک ترکیبی طبیعی و مغذی برای موجودات زنده، به خصوص گیاهان است. با این حال اگر مقدار نمک بیش از حد باشد می تواند برای سلامت مضر باشد. گیاهان نیز مانند انسان ها در اثر مصرف بیش از حد نمک دچار مشکل شده و حتی از بین می روند. به همین دلیل گیاهان معمولا در خاک های شور و پر نمک نمی توانند رشد کنند. تنها مورد استثنا مربوط به نواحی ساحلی است که گیاهان در خاکی مناسب و مرغوب رشد کرده ولی مرتبا با نمک موجود قطرات ریز آب در هوا در تماس هستند. آبی که به صورت قطرات ریز در هوا معلق است مانند آب دریا حاوی مقادیر زیادی نمک است که پس از نشستن بر روی برگ ها و خشک شدن، لایه ای از نمک بر روی آن بر جای می گذارد. نمک از طریق برگ ها و ریشه ها جذب می شود. و دقیقا همان فرآیندی اتفاق می افتد که گیاهان در خاک شور تجربه می کنند. به عبارت دیگر در صورتی که گیاه در چنین محیطی قرار گیرد و نمک روی برگ ها تنه آن به کمک باران شسته نشود، پس از مدت کوتاهی از بین خواهد رفت. گیاهان کمی هم هستند که خود را با این شرایط وفق داده اند. انطباق پذیری گیاهان با این شرایط در درجات مختلف انجام می شود و در نتیجه بر اساس مقاومت در برابر نمک می توان گیاهان را دسته بندی کرد.

بسیاری از گیاهان قادر به زندگی در مناطق نزدیک به ساحل دریاها نیستند. گرچه این مناطق رطوبت بالا و باران زیادی دارد ولی شدت نشست قطرات شور آب بر روی برگ ها چنان زیاد است که بیشتر گیاهان نمی توانند خود را با آن سازگار کنند. نمکی که از طریق برگ ها و گاهی از طریق آب شور توسط ریشه ها جذب می شود باعث سوختن سیستم ریشه گیاه و برگ ها می شود. این میزان نمک به دلیل ایجاد اختلال در فتوسنتز و فرآیند متابولیسم (مانند متابولیسم پروتئین ها) در نهایت مرگ گیاه را به همراه خواهد داشت.

همان طور که گفته شد برخی گیاهان هم هستند که به واسطه حضور طولانی مدت در نواحی ساحلی به شکلی فرگشت یافته اند که می توانند میزان مشخصی نمک در طول روز را تحمل کنند. درمنه، ترمس، شاه پسند وحشی، اسفناج وحشی، توت فرنگی و گل نیمروز از جمله این گیاهان هستند. این گیاهان از ساز و کاری متفاوت برای جذب رطوبت استفاده می کنند که در آن نمک فیلتر شده و وارد گیاه نمی شود.

مراقبت از گیاهان در برابر نمک

توجه به فاصله محل کاشت گیاهان با دریات اصلی ترین روش در مراقبت از گیاهان در برابر نمک آب است. همچنین بهتر است اولین ردیف گیاهان به سمت دریا گیاهان مقاوم به نمک و شن باشند و تا حافظتی نسبی برای گیاهان بعدی در برابر نمک اینجاد کنند. همچنین برای محافظت از خاک و ماسه می توان از روش های مختلف محافظت از ماسه، مثل قرار دادن تیر های چوبی برای جلوگیری از شسته شدن خاک و کاهش انتشار نمک استفاده کرد.  

در صورتی که در محلی نزدیک به دریا زندگی می کنید و قصد کاشت و پرورش گیاه دارید باید علاوه بر نمک زیاد در هوا و آب، مراقب جذر و مد و طوفان ها هم باشید. به همین دلیل معمولا در مناطق ساحلی گیاهانی کاشته و پرورش داده می شوند که بومی آن منطقه هستند و شانس موفقیت بیشتری دارند. به طور کلی بهتر است گیاهان سمتی از خانه که رو به دریا نیست، کاشته شوند. کاشت گیاه در اواخر فصل تابستان و اوایل فصل پاییز چندان توصیه نمی شود چرا که در این هنگام میزان نمک دریا بیشتر از هر زمان دیگر است. بهترین زمان برای کاشت گیاهان حساس بهار است که هم نمک کمتر است و هم باران های متوالی نمک روی برگ ها را می شوید. نکته مهم قابل توجه دیگر آن است که در مناطق ساحلی بهتر است از کود استفاده نشود چرا که به احتمال بسیار زیاد باعث افزایش میزان نمک خاک می شود.