وقتی که دمای خاک از حد مشخصی فراتر میرود، واکنش گیاه تولید سریع گل و تخم است و تقریبا به طور کامل عمل تولید و رشد برگ را رها میکند تا به سرعت تولید نسل کند. به رشد سریع و کم برگ گیاه که منجر به گل دهی و تولید تخم زود هنگام آن میشود، بولت شدن ( bolt ) یا بلوغ زود رس در گیاهان گفته میشود.
به
رشد سریع و کم برگ گیاه که منجر به گل دهی و تولید تخم زود هنگام آن میشود، بولت شدن ( bolt ) یا بلوغ زود رس در گیاهان گفته میشود. گاهی اوقات ممکن است برخی گیاهان به خصوص سبزیجات و گیاهان دارویی ناگهان به سرعت رشد کنند و قد بکشند و به اصطلاح بولت شوند. در این حالت به جای برگ دهی زیاد، بیشتر گل و تخم تولید میکنند تا سریعتر تولید مثل کنند.
چرا گیاهان دچار بلوع زودرس میشوند؟
بیشتر گیاهان به علت حرارت زیاد هوا دچار این وضعیت میشوند. هنگامی که دمای خاک از حد مشخصی فراتر میرود، واکنش گیاه تولید سریع گل و تخم است و تقریبا به طور کامل عمل تولید و رشد برگ را رها میکند تا به سرعت تولید نسل کند.
بلوغ زود رس یک مکانیسم بقا در گیاهان است. در صورتی که دمای هوا بالاتر از حد تحمل گیاه باشد، گیاه برای بقا و تولید تخم به سرعت اقدام میکند. برخی از گیاهانی که با این ویژگی شناخته میشوند عبارتند از
کلم بروکلی، ریحان،
کلم پیچ، کاهو و گشنیز.
آیا میتوان گیاه را پس از بلوغ زودرس، مصرف کرد؟
همین که گیاه کاملا رسید، بخشهای خوراکی آن را میتوان مصرف کرد. در شرایطی که گیاه رشد سریع و بلوغ زودرس داشته است، تمامی ذخایر انرژی گیاه صرف تولید تخم شده اند بنابراین بقیه گیاه سفت و چوبی شده و از نظر طعم بی مزه و یا حتی تلخ میشود.
اگر در مراحل ابتدایی متوجه رشد سریع و کم برگ گیاه شدید، میتوانید موقتا با چیدن گلها و شکوفه های آن، فرایند بلوغ زودرس آن را متوقف کنید. در برخی گیاهان مانند ریحان، با این کار گیاه به تولید برگ باز میگردد و فرایند گل دهی را متوقف میکند اما در بیشتر گیاهان مانند بروکلی و کاهو، این مرحله تنها به شما زمان بیشتر میدهد تا محصول را پیش از این که غیر خوراکی شود، برداشت کنید.
پیشگیری از تخم دهی زود هنگام در گیاهان
میتوان با کاشت زود هنگام گیاه در فصل بهار از گلدهی و تخم دهی زودرس گیاهان جلوگیری کرد. با این کار گیاهانی که مستعد بلوغ زودرس هستند، در اواخر بهار که هوا مساعد است، رشد میکنند. همچنین میتوان در اواخر تابستان کاشت را آغاز کرد تا گیاهان در اوایل پاییز رشد نمایند.
یک راهکار دیگر برای جلوگیری از رشد سریع گیاه این است که خاک گیاه را مالچ پاشی کنید تا دمای آن در گرمای شدید تابستان بالا نرود و مرتبا به گیاه آب بدهید تا خاک آن خنک بماند.