نکات مهم در مراقبت از گیاه کرچک

گیاه کرچک ( Castor bean ) با نام علمی Ricinus communis ، گیاهی با منظر استوایی است که برای طراحی فضای سبز و باغچه گزینه بسیار جذابی است. کرچک تنها عضو سرده (جنس) خانواده فرفیون Spurge (افوربیاسه) است. کرچک بومی استوای شرق افریقا است اما در مناطق استوایی و نیمه استوایی سرتاسر دنیا به صورت طبیعی رشد میکند. کرچک معمولا در خاکهای مرطوب با قابلیت زهکشی خوب در مناطقی مانند بستر یا اطراف رودخانه ها و کنار جویها و مزارع کشاورزی به صورت خودرو دیده میشود.

استفاده از کرچک در فضای سبز و باغچه

گیاه گرچک گیاهی همیشه سبز است که به صورت درخت کوچک یا درختچه ای بزرگ و نیمه چوبی و همیشه سبز است بنابراین حتی در زمستان نیز زیبایی خود را حفظ میکند.

این گیاه سرسخت چند ساله است و در صورتی که در معرض دمای زیر نقطه انجماد قرار نگیرد و دچار سرما زدگی نشود، عمر طولانی داشته و به ارتفاع 40 فوت (12 متر) میرسد. در طی چند سال پیاپی بدون سرما زدگی، ساقه های نیمه چوبی آن چوبی میشود. به علت رشد سریع و زیادی که دارد، به راحتی میتوان به عنوان گیاهی یک ساله آن را در مناطق معتدل کاشت اما در یک فصل به ندرت قد آن به 3 متر میرسد. این گیاه سریع الرشد در ابتدا صاف و مستقیم بالا میرود و بعد شاخه های جانبی ایجاد میکند که شکل درختچه ای موزون و پرپشت با ساقه های مقاوم حاصل میکند. در صورتی که دما به پایین تر از نقطه انجماد برسد، کرچک می میرد. بنابراین در مناطقی که زمستانهای سرد دارد نمیتوان کرچک را به عنوان گیاه چند ساله پرورش داد.

این گیاه بر خلاف بسیاری از اعضای افوروبیا صمغ لاتکس شیری ندارد بلکه شیره آن آبکی است.

برگهای ستاره ای شکل یک در میان کرچک دمبرگهای بلندی دارند که تا بیش از 75 سانتیمتر میتواند رشد کند. هر برگ پنجه ای حاوی 5 تا 11 لوب یا گوش است که با بریدگیهای عمیقی از گوش مجاور جدا میشود. لبه های گوشهای برگ دندانه ای هستند و رگبرگ مرکزی آنها کاملا مشخص است. بیشتر گونه های کرچک برگهای سبز براق دارند اما ارقامی که کشت میشوند ممکن است برگهایشان رنگ بنفش، قرمز تیره متالیک، سبز برنزی یا قرمز آلبالویی و یا سبز روشن با رگبرگهای سفید داشته باشند. بنابراین هنگام خرید نهال یا بذر کرچک به رقم آن توجه کنید و با توجه به طراحی فضای سبز خود، نوع آن را انتخاب کنید.

گلهای کرچک نیز جلوه خوبی در باغچه ایجاد میکنند. گل آذینهای پرتراکم کرچک در بالای ساقه رشد میکنند و ارتفاع آنها به 20 تا 45 سانتیمتر میرسد. گیاهان تک پایه (نر- ماده) گلهای نر را زیر پایانه گلهای ماده تولید میکنند. گلها گلبرگ ندارند و جلوه متمایزی ایجاد نمیکنند. 

گلهای 1 سانتیمتری نر هر یک خوشه ای از پرچمهای زرد یا کرمی دارند که مقدار زیادی گرده های سبک میریزد که با باد جا به جا میشود. گلها اندکی پس از ریختن گرده ها، پیر میشوند. 

سه گوش کلاله ستاره ای شکل نمایان گلهای ماده به رنگ قرمز روشن هستند و شاخه های پر مانند دارند. تخمدان خاردار کوچک گل ماده پس از گرده افشانی، به شکل میوه یا در حقیقت کپسولی پر از تخم رشد میکند و اندازه ای در حدود یک توپ گلف دارد. 

این کپسول مملو از بذر ممکن است به رنگ سبز، صورتی و یا قرمز باشد که بستگی به رقم آن دارد اما هر رنگی که باشد به تدریج به رنگ قهوه ای در می آید.

نکات مهم در کاشت کرچک از بذر

در صورتی که کرچک را به عنوان گیاه زینتی میکارید، میتوانید در فصل بهار بذر آن را مستقیما در باغچه بریزید و یا این که شش تا هشت هفته پیش از آخرین سرما زدگی، بذرها را در فضای گرم و سرپوشیده در داخل گلدان یا بستر کاشت بکارید و بعدا که هوا گرمتر شد آنها را به زمین اصلی منتقل کنید.

برای جوانه زنی بهتر بذرها شب آنها را در آب خیس کنید یا خراش کوچکی در بذرها ایجاد کنید. بذرها را در عمق 2 تا 3 سانتیمتری خاک بکارید. ظرف یک تا سه هفته بذرها شروع به جوانه زدن میکنند. گیاهان تازه جوانه زده به سرعت رشد میکنند و ممکن است پیش از این که زمان کاشت آنها در باغچه فرا برسد، لازم شود گلدان آن را عوض کنید.

در باغچه مکانی را برای کاشت کرچک انتخاب کنید که آفتاب کامل و طولانی دریافت نماید. خاک بهتر است غنی و عمیق باشد. فاصله بین کرچکها را حدود 1 تا 1.5 متر انتخاب کنید.

برای این که کرچک بهترین رشد را داشته باشد، مقدار زیادی آب و کود به آن بدهید. پس از این که تا حدی رشد کرد، میتواند به خوبی خشکی و کم آبی را تحمل نماید.

وزش باد ممکن است باعث ریزش برگهای کرچک شود، بنابراین در صورتی که در منطقه تان وزش باد زیاد یا شدید است کرچکها را در جایی بکارید که تا حدی محافظت از باد داشته باشد.

برای محدود کردن اندازه کرچک میتوانید آن را هرس کنید. اگر گیاه سنگین شده است و میخواهید پر پشت بماند، میله یا تیرک در کنار آن در زمینه فرو کنید و گیاه را به آن ببندید.

آفت زدگی در کرچک کمتر اتفاق می افتد. با این حال در آب و هوای گرم و خشک ممکن است دچار حمله کنه تار عنکبوتی شود.