مشکلات کشت و پرورش چغندر: چرا گیاه چغندر پژمرده میشود یا روی زمین می افتد؟

چغندر سبزیجات خوبی برای فصل سرماست که کشت و پرورش آن نسبتا آسان است اما گاهی ممکن است متوجه شوید گیاه چغندر در حال رشدتان با مشکلاتی مواجه شده و سر خم کرده است. بیشتر مشکلات چغندر از حشرات، بیماریها و یا تنشهای محیطی ناشی میشود. در اینجا با دلایل پژمرده شده و زمین افتادن گیاه چغندر آشنا میشوید:

دلایل زمین افتادن نهال چغندر

-    اگر نهال چغندر از منبع نوری استفاده میکند که خیلی از آن فاصله دارد، کم برگ و ساقه بلند (leggy) میشود تا خود را به سمت منبع نور بکشاند. نتیجه آن این است که نهال نمیتواند وزن خود را تحمل کند و بر روی زمین می افتد.

-    اگر میبینید نهال چغندرتان روی زمین افتاده است، یکی دیگر از دلایل آن میتواند وزش باد باشد. به خصوص در صورتی که میخواهید پیش از کاشت نهالها در خاک، آنها را مقاوم سازی (harden off) کنید. مقاوم سازی گیاه به فرایند سازگار و مقاوم کردن گیاه نسبت به شرایط نور، دما، باد و رطوبت محیط بیرون گفته میشود. آنها را در ناحیه محافظت شده و دارای سرپناه قرار دهید تا زمانی که مقاوم و سازگار شوند. همچنین فرایند مقاوم سازی گیاه را به تدریج و به آهستگی شروع کنید. ابتدا نهالها را یک تا دو ساعت در روز به فضای بیرون ببرید و در سایه بگذارید، سپس به تدریج ساعات بیرون ماندن آنها را افزایش دهید تا بیشتر با نور خورشید مواجه شوند و بتوانند خود را با نور خورشید و تفاوت دما تطبیق دهند.

مشکلات رشد چغندر

پژمردگی یا بر زمین افتادن گیاه چغندر همچنین ممکن است پیامد بیماری یا آفت باشد.

هجوم حشرات

حشراتی که ممکن است به گیاه چغندر حمله کنند، عبارتند از:

-    سوسک ککی (Flea Beetles): سوسکهای ککی ( Phyllotreta spp) برگهای چغندر را غارت میکند. انواع بالغ سوسک ککی، سیاه و کوچک بوده و پاهای عقبی بلندی دارند و از برگها تغذیه میکنند. این حشرات با خوردن برگها سوراخهای کوچک و نامنظمی در برگ به جا میگذارند. در نتیجه حمله این حشره گیاه پلاسیده میشود.

-    شته (aphid): شته ها نیز به تغذیه از برگها علاقه دارند. هم شته سبز هلو و هم شته شلغم برگهای چغندر را خیلی دوست دارند. شته ها اگر در باغچه حضور داشته باشند، در تمام طول فصل رشد، شیره مغذی برگهای چغندر را میمکند و در نتیجه برگهای گیاه زرد و پژمرده میشوند.

-    زنجرک (Leafhopper): زنجرک در فصل رشد از گیاه تغذیه میکند و باعث زرد شدن و در نهایت مرگ آن میشود. زنجرک ها تاج و برگ گیاه را نابود میکنند. برای جلوگیری از این اتفاق از کاشت چغندر در نواحی که آلوده به زنجرک باشد خودداری کنید، از گونه های مقاوم چغندر استفاده کنید و از آفت کش برای کنترل جمعیت زنجرکها استفاده نمایید.

بیماریهای چغندر

بیماریهایی که ممکن است باعث پژمردگی و پلاسیدگی گیاه چغندر شوند، عبارتند از:  

-         پوسیدگی ریشه چغندر: پوسیدگی ریشه چغندر ابتدا در برگها به صورت لکه های قرمز دیده میشود سپس برگ زرد شده و در نهایت پژمرده میشود. خود ریشه ممکن است دچار ضایعات تیره رنگی در سطح روی ریشه شده یا حتی پوسیده و نرم شود.

-    مرگ گیاهچه (Damping off): بیماری مرگ گیاهچه در بین گیاهان چغندر نیز میتواند اتفاق بیفتد. این بیماری باغداری به واسطه شماری از پاتوژنها ایجاد میشود که تخم یا نهال را ضعیف کرده یا نابود میکنند. در این وضعیت ساقه نهال سیاه شده و پژمرده میشود و در نهایت می میرد. بهترین راه مقابله با این بیماری استفاده از تخمهای سالم و تناوب کشت سالیانه است.

-    بیماری پیچیدگی برگ (Curly top): بیماری پیچیدگی برگ در چغندر باعث میشود گیاهان جوان به سرعت به پایان عمر خود برسند. ابتدا برگهای حساستر به سمت داخل، لوله میشوند، تاول میزنند و ضخیم میشوند. سپس رگبرگها متورم شده و گیاه پژمرده میشود و معمولا پس از آن میمیرد. زنجرکها این بیماری را گسترش میدهند. برای جلوگیری از آن میتوانید از پوشش ردیفی (row cover) برای ردیفهای کاشت خود استفاده کنید تا مانع از دسترسی زنجرکها به چغندر شوید. همچنین محصول را زود بکارید و زود برداشت کنید و علفهای هرز اطراف محصول را کنترل کنید چون علفها محل خوبی برای پنهان شدن زنجرک ها هستند.

-         پوسیدگی ریشه و تاج: پوسیدگی ریشه و تاج که نتیجه هجوم ریزوکتونیا (Rhizoctonia) است، ریشه های گیاه چغندر را از بین میبرد. اولین علائم آن شامل پژمردگی ناگهانی، زرد شدن و سپس خشک و سیاه شدن دمبرگهای تاج گیاه است. سپس برگهای پژمرده شده می میرند و میریزند. نواحی آلوده در سطح ریشه به صورت نواحی قهوه ای تیره تا سیاه دیده میشود. برای جلوگیری از این بیماری ناحیه کشت باید خوب زهکشی شده باشد و مواد مغذی کافی در آن وجود داشته باشد. محصول چغندر را با ذرت یا غلات دانه کوچک متناوب کشت کنید، علفهای هرز را کنترل کنید و چغندرهای گیاه را انباشته نکنید.

-    پژمردگی ورتیسیلیوم (Verticillium): پژمردگی ورتیسیلیوم ممکن است عامل پژمردگی گیاه چغندرتان باشد. در ابتدا برگها به رنگ کاهی در می آیند، برگهای بیرونی خشک و پژمرده میشوند در حالی که برگهای داخلی تغییر شکل پیدا کرده و پیچ میخورند. در این مورد هم تناوب کشت برای مقابله با بیماری توصیه میشود.

موارد دیگر

در آخر باید بگوییم تنها حشرات یا بیماریها عامل پژمردگی چغندر نیستند. اولین چیزی که هنگام مشاهده پژمردگی گیاه باید مد نظر قرار دهید این است که آیا آب کافی به آن داده اید. توجه داشته باشید که بر عکس این امر نیز صادق است به این معنا که آب دهی زیاد نیز میتواند باعث پژمردگی گیاه شود. در واقع تقریبا هر گونه تنش محیطی میتواند گیاه را آزار داده و پژمرده کند. اگر چه چغندر گیاهی زمستانی است اما باز هم ممکن است تحت تاثیر سرمای سخت و طولانی قرار بگیرد و دچار پژمردگی شود.