شلیل، میوهای شیرین و خوشمزه است که انواع متنوعی دارد و در حدود 150 گونه از آن در جهان کاشته میشود. یکی از آنها شلیل انجیری است که خاستگاه آن کشورهای ایران و چین میباشد. نام انگلیسی آن Donut Nectarines است. شلیل انجیری از نظر ظاهر و مزه، شباهت زیادی به هلو انجیری داشته ولی تفاوتش با هلو انجیری آن است که شلیل انجیری دارای کرک و پرز نیست. از نظر ظاهری باصطلاح شکل بشقابی مانند دارد و اندازه آن در حد متوسط میباشد.
این میوه ظاهری قرمز و درون نارنجی رنگ دارد و ارتفاع درخت آن به حدود 5 تا 10 متر بالغ میگردد. نهال شلیل انجیری دارای سرعت رشد زیادی بوده و پس از مدت کوتاهی به درختی پرپشت و پرشاخه تبدیل میگردد و منافع اقتصادی فراوانی دارد. از میوه شلیل انجیری در صنایع کمپوت سازی استفاده میگردد. این میوه را برای مدت یک ماه میتوان نگهداری نمود ولی بیشتر جهت تازهخوری مصرف میشود.
شلیل انجیری میوهای سرشار از آنتی اکسیدان، ویتامین C و ویتامین A میباشد و به افراد گرمازده توصیه میشود. این میوه فیبر فراوانی دارد و دارای چربی و کالری زیادی نیست، لذا از طرف متخصصین تغذیه برای کاهش وزن نیز توصیه شده است. آهن موجود در این میوه برای درمان کمخونی مؤثر میباشد. همچنین به دلیل داشتن فلانوئید و آنتی اکسیدان به کاهش کلسترول بد خون و سلامتی قلب کمک مینماید.
کشور ما یکی از مناسبترین مناطق دنیا جهت کاشت شلیل انجیری به شمار میرود و در اکثر مناطق ایران از جمله خراسان و مازندران، این میوه کاشته شده است. بهترین شرایط آب و هوایی برای آن، تابستان گرم و زمستان کمی سرد میباشد. این گیاه تا دمای منفی 20 درجه سانتیگراد در زمستان را میتواند تحمل نماید ولی گلهای آن در دمای حدود سه درجه زیر صفر از بین میروند. نیاز سرمایی آن حدود 500 تا 1000 ساعت شرایط سرد با دمای در حدود 7 درجه سانتیگراد میباشد.
شلیل انجیری میوهای است که به سرعت رشد میکند و معمولاً در اواخر مرداد ماه بطور کامل به بار مینشیند. این نهال در سال دوم شروع به باردهی کامل میکند و میوه آن قابل برداشت میشود. این نهال پس از سه تا پنج سال به حداکثر باردهی میرسد که باصطلاح به آن باردهی اقتصادی میگویند.
نهال شلیل انجیری عمر متوسطی در حد 15 سال دارد و نمونههای پیوندی جدیدی از آن در بازار تولید شده که تا 20 سال هم عمر مفید داشته و بازدهی دو برابر نسبت به نمونههای قدیمی دارند. نهالهای شلیل انجیری را به سه طریق ریشه لخت، گلدانی و نایلون پیچ میتوان کاشت. نهال شلیل انجیری را میتوان با درختهای زردآلو، بادام و آلو پیوند زد.
فاصله کاشت بین نهالها حدود 3x3 متر در نظر گرفته میشود و فاصله بین ردیفها نیز نباید کمتر از 3 متر باشد. بطور تقریبی در هر هکتار میتوان حدود 800 تا 1100 اصله درخت کاشت. جهت کاشت نهال باید گودالی به عمق یک متر حفر شده و نهال درون آن کاشته شود.
نهال شلیل انجیری در فصلهای گرم باید هفتهای دو تا سه بار آبیاری شده و در فصل زمستان به هفتهای یکبار کاهش یابد. آبیاری این درخت نباید به صورت کرتبندی باشد چون از تنفس ریشه جلوگیری میشود و بخاطر تماس مستقیم طوقه درخت با آب، باعث بیماری گیاه میشود. بهترین نوع آبیاری برای آن، آبیاری قطرهای میباشد. جهت در امان ماندن از شر علفهای هرز در آبیاری قطرهای میتوان در پایین هر درخت یک بطری آب معدنی را به صورت برعکس و در عمق حدود سی سانتیمتری قرار داده و با قرار دادن قطرهچکان در داخل بطری، آب را مستقیماً به ریشههای گیاه تزریق نمود.
درخت شلیل انجیری نسبت به انواع کنههای گیاهی، لارو حشره بید، شپشک و شته حساس بوده و جهت پیشگیری از بیماریهای قارچی باید در آبان ماه مورد سمپاشی قرار گیرد. همچنین در ماههای فروردین و اردیبهشت هنگام تورم جوانه جهت جلوگیری از بیماریهای غربالی و لب شتری و سفیدک حقیقی نیز باید با استفاده از سموم ترکیبی توصیه شده مجدداً سمپاشی گردد.
در سال اول کاشت نهال باید یک هفته پس از کاشت به نهال کود داده شود و سپس کوددهی حدود 40 روز بعد تکرار گردد. در سالهای بعد و برای درختان مسنتر، بهتر است دو بار در سال در ماههای فروردین و خرداد کوددهی انجام گردد. میتوان از کودهای مایع یا کودهای حیوانی پوسیده استفاده نمود. بهتر است که محل ریختن کود را کمی دورتر از تنه درخت انتخاب کرده و آنها را با خاک اطراف درخت بخوبی مخلوط نماییم.
درختان شلیل انجیری باید در اواخر اسفند و ابتدای بهار جهت باردهی بیشتر و جوانسازی شاخهها و بالا بردن کیفیت محصول هرس شوند.
گردهافشانی درختان شلیل انجیری توسط باد انجام میشود ولی میتوان جهت بالابردن حجم محصول از کندوگذاری در باغ نیز استفاده نمود.
مناسبترین خاک جهت کاشت نهال شلیل انجیری، خاک با بافت شنی سبک و لومی میباشد که باید بطور کامل زهکشی شده باشد. از کاشت این گیاه در خاکهای دارای بافت سنگین و رطوبت زیاد باید پرهیز نمود به این خاطر که وجود گل و لای زیاد داخل ریشه به رشد این گیاه آسیب وارد مینماید. تهویه خاک برای شلیل انجیری بسیار حیاتی میباشد.
هنگام خرید نهال شلیل انجیری باید توجه نمود که نهال این درخت دارای سه نوع شاخه کاذب، ساده و مرکب است که هر کدام کاربردهای خاص خود را دارد.
نهال خریداری شده باید ظاهری کاملاً سالم و بدون آفت و علف هرز داشته و ریشههای آن علاوه بر پر بودن، بدون تاب خوردگی و پیچیدگی باشد. ریشه این نهال نیز باید از سرمازدگی، سوختگی و یا پوسیدگی در امان بوده باشد.
شلیل انجیری میوهای پر بازده است و در طول عمر خود بهره اقتصادی فراوانی به باغداران میرساند، لذا بهتر است بدون توجه به شرایط اقتصادی، هنگام خرید از نهالهای باکیفیت و گرانقیمتتر استفاده شود زیرا هزینههای انجام شده با خرید نهالهای با کیفیت در همان سالهای ابتدایی تولید محصول به سرعت جبران خواهند شد.