۱۳۹۳ شانزدهم فروردین

کلپوره

Teucrium poliumfelty germander که به فارسی کلپوره نامیده میشود، گیاهی از خانواده نعناعیان بومی منطقه مدیترانه و خاور میانه می باشد. نیاز های این گیاه عبارتند از نور: خیلی زیاد رطوبت: کمی خشک درجه حرارت: 20 درجه سانتیگراد خاک: زهکش مناسب و PHکمی اسیدی

دانستنیهای علمی

کلپوره گياهي است علفي از جنس Teucrium در خانواده نعناییان بومی منطقه مدیترانه و خاور میانه که ارتفاع آن به 35-10 سانتيمتر میرسد

Teucrium polium بیش از 2000 سال است که به عنوان گیاهی دارویی مورد استفاده قرار می گیرد. مصرف دارويي كلپوره به زمان بقراط و جالينوس بر مي گردد. در كشور ما به آن مريم نخودي نيز مي گويند. این گیاه بومی منطقه مدیترانه و خاور میانه است.

خصوصیات - معرفی

كلپوره برگ هاي باريك و پوشيده از كرك هاي پنبه ايي شكل دارد. گلهای آن کوچک و به رنگ سفید تا صورتی است. گلهای گیاه در فاصله زمانی بین اریبهشت تا اواخر مرداد ظاهر می شود.

شرایط نگهداری کلپوره

نور مورد نياز خیلی زیاد آبياري و رطوبت کمی خشک دماي مورد نياز 20 درجه سانتیگراد خاک مورد نياز زهکش مناسب و PHکمی اسیدی

این گیاه برای رشد مطلوب به نور کامل نیاز دارد همچنین خاک با زهکش مناسب و PH خنثی تا کمی اسیدی برای آن مطلوب است و باعث رشد و افزایش مواد موثره آن می شود.

خواص و کاربردهای دارویی و صنعتی

ترکیبات شیمیایی: در اين گياه تركيباتي نظير بتا - سيتوسترول (Beta-sitosterol)، كامپسترول (Campesterol)، گلوكز، فروكتوز، رافينوز (Raffinose)، رامنوز (Rhamnose)، ليمونن (Limonene) لينالول (Linalool)، سدرول (Cedrol) و آلفا- فلاندرن (-phellandreneα) وجود دارند.

خواص درمانی:
در طب سنتی ایران از چای بدست آمده از این گیاه برای درمان بسیاری از بیماری های مانند دردهای شکمی، سرماخوردگی های معمولی، سوءهاضمه و دیابت نوع دو استفاده می شد. برگهای آن مصرف خوراکی و دارویی دارد، به خصوص برای درمان دل دردهای مزمن استفاده می شود. طبع این گیاه گرم و خشک است. این گیاه مدر، معرق، تقویت کننده، ضد تب و ضد صفرا است. مطالعه ای در سال 2006 نشان داد که این گیاه ضد درد و ضد اسپاسم است. كلپوره از آزاد شدن استيل كولين در پايانه هاي عصبي جلوگيري مي كند و بنابراين مانع اسپاسم عضلاني مي شود. برای درمان دردهای ناحیه شکم و سینه استفاده می شود. در طب سنتی ایران از آن به عنوان ماده ای ضد فشار خون بالا، ضد باکتری، ضد نفخ، ضد درد، ضد التهاب، ضد اسهال، ضد دیابت و ضد تشنج استفاده می شد. نشان داده شده است که عصاره آبی برگها و ساقه این گیاه می تواند در غلظت غیر سمی پراکسیداسیون چربی را در کبد موشها کاهش دهد بنابراین، دارای خاصیت آنتی اکسیدانتی است. مطالعات دیگری نیز نشان دادند که عصاره بدست آمده از اندامهای هوایی این گیاه می تواند فرآیندهای اکسیداتیو را کاهش دهد. در 40 سال گذشته مطالعات زیادی بر روی این گیاه صورت گرفته که ترکیبات زیادی را در آن شناسایی کرده اند. مهمترین این ترکیبات ترپنوئیدها و فلاونوئیدها هستند. در مطالعات دیگر نشان داده شده است که این ترکیبات ضد سرطان، آنتی اکسیدانت، ضد التهاب، ضد باکتری، ضد قارچ و پایین آورنده چربی خون هستند. مطالعه ای در سال 2001 نشان داد که عصاره آبی بدست آمده از اندامهای هوایی Teucrium polium به صورت تزریقی در دز mg/kg 150 تا 50 برای 10 روز به صورت معنی داری مقدار کلسترول و تری گلیسیرید سرم خون را در موشها کاهش می دهد. یک بررسی در سال 2001 نشان داد که اسانس این گیاه شل کننده روده ها است و این خاصیت می تواند دلیل تاثیر مثبت این ماده بر روی ناراحتی های روده ای مانند کولیک باشد.

مقابله به آفات کلپوره

این گیاه نسبت به بیماری و آفات مقاوم بوده و به ندرت دچار آفات و بیماری ها می شود.

نحوه تکثیر کلپوره

رویش این گیاه به صورت زایشی و رویشی می باشد . درصورت کاشت بذر تا سبز شدن حدود 30 روز زمان می برد اما به روش رویشی که قلمه می باشد گیاه راحت و سریع ریشه دار می شود.

هشدار - عوارض جانبی

مطالعه ای در سال 2003 نشان داد که هیچ گونه تاثیری بر درمان دیابت ندارد ولی همچنان در خاورمیانه برای درمان دیابت از این گیاه استفاده می شود. نتایج مطالعه دیگری نشان داد که گلوکز سرم خون به صورت معنی داری با استفاده از عصاره آبی T. polium کاهش یافت اما، میزان کلسترول، تری گلیسیرید، لیپوپروتئینهای کم چگالی، آلانین ترانس آمیناز و آسپارات ترانس آمیناز به صورت معنی داری افزایش یافت. از این مطالعه نتیجه گرفته شد که این گیاه می تواند برای کاهش قند خون استفاده شود ولی به دلیل تاثیرات سمی ناشی از مسمومیت کبد برای درمان دیابت توصیه نمی شود. گزارشات متعدد و تحقیقات زیادی در مورد تاثیر کلپوره بر کاهش قند خون در موش وجود دارد. در یک مطالعه مقایسه تغییرات موجود در مقادیر انسولین و قند خون بدست آمده اختلاف قابل توجهی نشان ندادند و این اختلاف از نظر آماری بدون اهمیت بود. در مطالعه دیگری نشان داده شده است که مقدار 5/1، ۰ و ۲ گرم در میلی لیتر عصاره آبی کلپوره شیرازی تاثیری بر کاهش قند خون موشهای دیابتی شده توسط استرپتوزوسین نداشته است. گزارشاتی مبنی بر تاثیر عصاره آبی کلپوره کرمانی بر کاهش قند خون موشهای دیابتی وجود دارد که بعضا با عوارض مهمی همراه بوده است. با توجه به نتیجه گزارشات موجود و عوارض حاصل از مصرف کلپوره در موش و احتمالا در انسان، مصرف آن تا زمان قطعی شدن میزان تاثیر آن بر دیابت توصیه نمی شود.

عوارض جانبي:
 افزایش غلظت فسفات آلکالین( ALP) که نوعی پروتئین موجود در استخوانها، کبد و صفرا است در موشهایی دیده شد که عصاره Teucrium polium را دریافت کرده بودند. نشان داده شد که این امر ناشی از آسیب به غشای پلاسمایی و تجزیه آن است که عصاره این گیاه سبب می شود. از اینرو به عنوان یکی از عوارض جانبی و مضر این گیاه دانسته شد. به علت سمیت این گیاه برای کلیه ها و کبد باید با احتیاط مصرف شود. مصرف اين گياه تنها براي مدت كوتاه مجاز مي باشد. تجويز طولاني مدت آن با احتمال بروز سميت كبدي و كليوي و لذا افزايش آنزيم هاي كبدي، اوره و كلسترول خون همراه است . كلپوره حاوي آلكالوئيدي است كه در کبد توسط آنزيم سيتوكروم 450P (Cytochrome P450) به متابوليت فعال اكسيده مي شود كه این متابولیت سمي بوده و سبب تخريب سلولهای كبد مي شود. آسيب كبدي بعد از استفاده مداوم يا متناوب كلپوره بوجود مي آيد و به صورت هپاتيت مزمن يا حاد همراه با يا بدون انسداد مجاري صفراوي خواهد بود. در يك گزارش، فردي که روزانه يك قاشق پودر كلپوره به صورت جوشانده مصرف مي كرده يك ماه بعد از مصرف دارو دچار علائم هپاتيت ناشي از انسداد مجاري صفراوي شده است. ساير عوارض گزارش شده عبارتند از: خشكي دهان، افزايش تعداد ضربان قلب، يبوست، احتباس ادراري و سردرد. بنابراين توصيه مي شود كه از اين گياه در موارد زير استفاده نشود: گلوكوم، بزرگي پروستات، ناراحتي قلبي، نارسايي كليوي و اختلالات كبدي.در كل، با توجه به عوارض ناخواسته آن تنها تحت نظر پزشك مصرف گردد.

مصرف در بارداري و شيردهي:
استفاده از كلپوره در حاملگي و شيردهي و همچنين كودكان كمتر از 4 سال توصيه نمي شود.

تداخلات دارويي
 در این مورد مستندات علمي كافي وجود ندارد. اما انتظار مي رود كه مصرف همزمان اين گياه با ساير داروهاي ضد ديابت مانند انسولين و گليبن كلاميد قند خون را بيش از اندازه كاهش دهد.

منابع :
Bahramikia S , Yazdanparast R. 2012 . Phytochemist
H. Sadraei, v. Hajhashemi, A. Ghannadi and M. Mohs
H.R Rasekh, M.J Khoshnood-Mansourkhani, M Kamaline
http://en.wikipedia.org/wiki/Teucrium_polium
http://www.mums.ac.ir/prmp/fa/Teucrium
MA Esmaeili; R Yazdanparast. 2004. An alarming bio
Predrag Ljubuncic, Suha Dakwar, Irina Portnaya, Ur
علی انصاری اصل. 1380. بررسی تاثیر داروی گیاهی کلپو


 
 
 


گياهان ديگر از همين خانواده :
 

چای کوهی مرزنجوش وحشی پلکترانتوس کولیوآیدز رزماری

  م.شهاب