میدان اکولوژی یا کنج ( Ecological niche ) :
هر موجود زنده در منطقه مشخصی قابلیت استقرار و زندگی را دارد که آن منطقه بیشترین نیازهای غذایی و کلیمائی موجود زنده را تأمین می کند.
بعبارتی از روی مشخصه های یک منطقه می توانیم موجودات مختلفی که احتمال زندگی در آنجا را دارند را حدس بزنیم.
مثلاً در مناطق استوایی موجوداتی هستند که توانایی استقرار در مناطق معتدله را ندارند حتی در مناطق محدود ممکن است میدانهای مخنلفی قائل شد که عمدتاً متأثر از میزان و نوع غذا ، رقابت و عوامل غیر زنده است.
مثلاً در یک منطقه کوچک ممکن است سطح محدودی را یافت که گونه های مشخصی استقرار پیدا کرده اند که حتی در فاصله نزدیک آن ، این گونه ها بصورت محدود و نادر ظاهر می شوند. مثال بارز آن پوشش های گیاهی در منطقه رودخانه شور کرج است.
ترکیب زیستگاه و نقش موجود برای هر گونه ، آشیان ( نیچ ) را بوجود می آورد یعنی مکان و حرفه اش را. اصل گاس را اصل طرد رقابتی هم می گوییم.
منظور از میدان اکولوژی ، مجموعه ای از شرایط محیط است که موجود زنده در طبیعت تحت آن قرار دارد. زیستگاه نشانی یک موجود زنده در اکوسیستم است و نیچ اکولوژی نمایانگر عمل آن در اکوسیستم است.
قرار نگرفتن دو گونه در یک آشیان را اصل گاس گوییم یعنی دو گونه ازموجود زنده هرگز نمی توانند هم آشیان باشند.
برای تعیین میدان اکولوژی باید گفت که پدیده های زیستی و محیط که شامل عوامل مختلف محیطی می شود ، دو سوی مطالعه ما را تشکیل می دهد.
بنابراین یکسری پدیده های زیستی که نقش حیاتی در موجود زنده دارد تعیین کنیم که به پدیده هایی مثل تنفس – فتوسنتز ، تبخیر و تعرق قابل تقسیم بندی هستند . از طرفی عوامل آبیوتیک قابل تجزیه به عوامل کلیدی مثل حرارت ، رطوبت ، PH و ... هستند.
هرچه تنوع بیشتر باشد ، نیچ بیشتر شده ولی ابعاد هر نیچ کمتر می شود. دو گونه که نیچ های مشابهی را اشغال می کنند چون تحت شرایط محیطی مشابهی قرار دارند باید خصوصیاتشان به هم نزدیک شود که به این پدیده تکامل همگرا گویند.
دو گونه خویشاوند که نیچ مختلفی را اشغال کنند باید بتدریج با هم اختلاف پیدا کند تحت شرایط که به این تکامل واگرا گویند. هرچه جمعیت بشدت در مقابل هجوم جمعیت های دیگر از کنج اکولوژیک خود دفاع می کند که به آن دفاع از قلمرو گویند.
به گونه هایی که در مناطق جغرافیایی جدا از هم نیچ مشابهی دارند ، معادل های اکولوژی گویند.
میدان اکولوژی را به صور مختلف تعریف می کنند و یا تقسیم بندی می کنند و آن به لحاظ مطالعه ای است که انجام می گیرد گاهی اوقات بعنوان میدان اکولوژی مسکن مطرح می کنند که استقرار در محل مشخصی را می تواند تعیین کند و یا میدان رفتاری مطرح می شود.
زمانی که رفتارها ، ارتباطات و رقابت بین موجودات زنده چگونگی میدان را بیان می کنند. نوع خاک باعث بوجود آمدن میدانهای میکروکلیمایی می شود و عرض جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا باعث میدانهای کلیمایی می شود.