سپردار شرقی مرکبات :
نام علمی : Aonidiella orientalis
این گونه فقط در نواحی مرکبات خیر جنوب ایران از اهواز تا چاه بهار دیده می شود به خصوص در جیرفت تراکم آن قابل توجه است.
در کشور های درگیر این آفت از عراق ، عربستان سعودی ، هندوستان ، سیلان ، استرالیا ، کوبا و فلوریدا گزارش شده است.
در اکثر این مناطق جمعیت آن زیر سطح زیان اقتصادی است و به خوبی به وسیله عوامل طبیعی کنترل کننده اعم از پرداتور ها و پارازیت ها از خسارت اقتصادی آن جلوگیری می شود.
لازم به تذکر است که ضمن بازید از باغات مرکبات جیرفت بیش از 80 درصد سپردار ها در این نواحی پارازیته بودند احتمالا " هیپرپارازیت هایی هم در این منطقه هستند که مانع تاثیر کافی این پارازیت ها در حد کنترل قطعی این آفت می شوند.
سپردار شرقی بیشتر در باغاتی که درختان هرس مرتب ندارند و شاخ و برگ آنها انبوه است ایجاد خسارت میکند.
مشخصات و بیولوژی :
این حشره از نظر شکل ظاهری به سپردار قهواه ای مرکبات شباهت بسیار دارد به نحویکه سابقاً در جنسchrysomphalus طبقه بندی شده بود.سپرحشره ماده گرد ، نسبتاً ضخیم و به رنگ سفید تا قهوه ای خیلی روشن دیده می شود.
جلد لاروی قهوه ای رنگ است.سپر حشره نر بیضی کشیده و جلد لاروی زرد رنگ و کناریست.
بدن حشره ماده کامل ، نارنجی و تقریباً گرد است ولی در قسمت عقبی (ناحیه شکمی) فرورفتگی دارد.قسمت سرسینه در قسمت پشتی و شکمی به شدت اسکلروتینه است.
بندهای آول، دوم و سوم در قسمت پهلویی کاملاً مشخص و نسبت به سر سینه فرو رفتگی نشان می دهند.
پیجیدیم مثلی شکل و به سمت خارج بیرون زده است و بدین ترتیب از نظر فرم شکم تا حدودی شبیه سایر گونه های جنس Aonidiella به نظر می رسد.
لب های L1 ، L3 ، L2 شباهت زیادی به لب های نظیر در A.Aurantii دارد ولی انتهای شانه ها و تعداد پارافیز ها با گونه مذکور متفاوت است .غده شاخکی مخروطی شکل و از سپردار قهوه ای و سپردار قرمز کاملاً متمایز است.
سپردار شرقی دوستدار شرایط آب و هوایی نیمه گرم سیری و نسبتا خشک است و رطوبت خیلی زیاد را تحمل نمی کند به علاوه به درجه حرارت نزدیک به صفر حساس است . بهمین دلیل نتوانسته است در شرایط اب و هوایی شمال ایران مستقر شود .
با وجود این ، سپردار شرقی در نواحی جنوبی بیشتر در باغات انبوه و روی درختانی که هرس منطم در آنها انجام نمی گیرد شدت دارد.سپردار شرقی در قسمت های داخلی یک درخت و نزدیک سطح زمین مستقر می شود.
به همین لحاظ هرس شاخه های نزدیک به سطح زمین و تنک کردن شاخه های درخت در تقلیل انبوهی این آفت بسیار موثر است.این حشره نیز در زمستان اکثراً به صورت پوره سن 2 دیده می شود .
حداقل دو گونه از زنبور های پارازیت یکی Comperiella bifasrata و دیگری Prospaltella Sp از روی این آفت در میناب و بندرعباس جمع آوری شده است.در آکثر موارد تعداد سپر های پارازیته در نواحی مرکبات خیزقابل توجه می باشد .
به همین لحاظ هر گونه مبارزه شیمیای برروی این آفت باید در نهایت دقت و با در نظر گرفتن اثرات منفی آن روی عوامل طبیعی کننده این حشره انجام شود.
کنترل:
کفشدوزکهای شکارگر Coccinelidae:Coleoptera
1- Chilocorus bipustulatus
2- Exochomus quadripustulatus
زنبورهای پارازیتوئید Aphelinidae:Hymenoptera
1- Fiscus testaceus
2- Aphytis proclia
3- Aphytis mytilaspidis
4- Aphytis chrysomphali var. mazandranica
5- Aphytis maculicornis
کنترل شیمیایی:
مبارزه شیمیایی باید زمانی باشد که شپشک در مرحله Crawler باشد و 75% پوره‌های از زیر سپر خارج شده باشند.
آزینفوس متیل(گوزاتیون) EC20% به نسبت 2 در هزار
اتیون EC47% به نسبت 1/5 درهزار
اتریمفوس(اکامت) EC50% به نسبت 1در هزار
کلرپیریفوس(دورسبان) EC40.8%به نسبت 1/5- 1 درهزار
روغن امولسیون شونده O 80% به نسبت 0.5 درصد
مبارزه زمستانه: این مبارزه اغلب در مورد گونه‌هایی عمل می‌شود که حشره به صورت پوره و یا حشره کامل می‌باشد. این روش در مورد شپشکهای زیر خانواده Lecaninae که دارای بدن بدون محافظ می‌باشند خیلی مؤثر است (مانند شپشک سیاه زیتون).
سمپاشی زمستانه اواخر زمستان به صورت روغن‌پاشی سموم روغنی (Volk) پس از سپری شدن اوج سرمای زمستان و قبل از بیداری درختان انجام می‌شود (روغن‌های زمستانه دارای هیدروکربن اشباع کمتری هستند).
مبارزه شیمیایی با شپشک های مرکبات:
فرمول سم حاوی:
مالاتیون امولسیون 60% یا اتیون امولسیون 47% 200 سی سی
دیتان یا زینب 200 سی سی
تریون یا تترادیفون 200 سی سی
روغن ولک یا سیترول 1 لیتر
2 نوبت سمپاشی در طول سال :
1- اوایل تابستان ( بعد از گلدهی و شروع رشد میوه)
2- اواخر تابستان (اواخر شهریور ماه)