آريا/ گلابي ميوه اي است سبز يا زرد رنگ ، آبدار و مخروطي شکل که داراي طعمي خوش و معطر است.
گلابي ميوه اي است سبز يا زرد رنگ ، آبدار و مخروطي شکل که داراي طعمي خوش و معطر است. گلابي را شاه ميوه يا آمرود هم مي نامند و به ميوه پيوندي و شاداب آن شاه آمرود گويند. گياه گلابي بومي آسياي غربي و اروپاي شرقي مخصوصاً نواحي شمال غربي ايران و کوههاي قفقاز مي باشد. گلابي بعد از سيب مهم ترين ميوه دانه دار دنيا و ايران به شمار مي آيد. گلابي را در زبان عربي سَفرجَل يا عَرمُوط و در زبان انگليسي PEAR مي گويند.
گونه هاي مختلف گلابي طعم هاي گوناگون از ترش تا شيرين دارند . اين ميوه حاوي ويتامين هاي E و C ، کلسيم ، آهن، منيزيم و روي است. چون گلابي ميوه اي آبدار و حاوي ويتامين C مي باشد ، در زيبايي پوست شما بسيار مؤثر است. يکي از خواص گلابي ملين بودن آن است . همچنين دانه هاي ريزي که در موقع خوردن گلابي زير دندان احساس مي کنيد، براي دفع مواد زائد بدن بسيار مؤثر است.
گياه گلابي و انواع آن
درخت گلابي در برابر سرما از سيب حساس تر است. گل هاي گلابي در بهار کمي زودتر از سيب باز مي شوند ، به همين دليل بيشتر در معرض خطر سرماي بهاره قرار مي گيرند . در تابستان، گياه گلابي گرما را بيشتر از سيب تحمل مي کند. گل و ميوه گلابي در انتهاي شاخه ها و سيخک هاي دو ساله بوجود مي آيد ، بنابراين هنگام هرس درختان بارور ، بايد در حفظ سيخک ها دقت کرد. ميزان محصول در باغ هاي معمولي به 45 تن در هکتار مي رسد. تعداد ارقام گلابي موجود در ايران حدود 120 نوع است. مهمترين ارقام بومي عبارتند از :
شاه ميوه کرج ، شاه ميوه خراسان ، شاه ميوه اصفهان ، گلابي نطنز کاشان ، محمدعلي مشهد ، سه فصله کرج ، سيبري ، گلابي پيغمبري .
از گلابي هاي خارجي نيز که کم و بيش در ايران کشت مي شوند مي توان : آنژو، وينترنليس، بارتلت، دوشس، ژاندارک، باسه، کولمار، بوره ژيفار و دوينه دوکوميس را نام برد. بارتلت که در اروپا بنام ويليامز مشهور است، مهم ترين و پر کشت ترين گلابي در دنيا به شمار مي رود.
يک نوع گلابي جنگلي که در کهکيلويه مي رويد و تخم آن زياد است را انجوجک مي نامند. ميوه آن قابل استفاده نيست، ولي زماني که ميوه روي خاک مي افتد و مي پوسد، تخم آن را جمع آوري مي کنند که استفاده درماني زيادي دارد.
قسمت هايي از درخت گلابي که مورد استفاده غذايي و درماني قرار مي گيرد: 1- ميوه 2- برگ 3- پوست درخت آن است. گلابي را مي توان بصورت خام يا پخته ( مربا و کمپوت) مصرف کرد.
گلابي ميوه اي عالي و گوارا و پرآب است که خاصيت لينت دهندگي دارد. افرادي که يبوست دارند سعي کنند 1 تا 2 عدد گلابي در روز بخورند و بلافاصله 1 ليوان آب ولرم بنوشند که خاصيت ملين آن قوي تر شود.
گلابي ميوه اي است که به آساني هضم و جذب بدن مي شود.
گلابي داراي دانه هاي بسيار ريزي است که خصوصاً نزديک هسته آن زياد است. اين دانه ها از جنس سلولزاست و در دستگاه گوارش هضم نمي شود. از اين رو با عبور از دستگاه گوارش ، معده و روده را پاک مي کند و کليه مواد زائد باقيمانده در شکم را دفع مي کند.
پوست گلابي که در معرض نور خورشيد قرار دارد ، از نظر ويتامين ها غني تر است. به علاوه قسمت عمده فيبر گلابي در پوست آن است ، لذا نبايد هنگام خوردن ، پوست آن را جدا کنيد.
کساني که مبتلا به فشار خون هستند ، اگر به طور مرتب گلابي بخورند خون آنها تصفيه خواهد شد .
گلابي براي غدد داخلي بدن بسيار مفيد است . تانن و پتاسيم آن، اسيد اوريک را به هر اندازه که باشد حل مي کند. به همين جهت افراد مبتلا به نقرس، آرتروز و رماتيسم مي توانند از آن بهره زيادي ببرند.
گلابي براي معالجه امراض سينه يک ميوه عالي است و اين خاصيت مربوط به تانن آن است و اگر گلابي کمي گس باشد براي سينه بهتر است.
گلابي به علت دارابودن ارسنيک رعشه را درمان مي کند.
ماده مهم ديگري که در گلابي موجود است عنصر بور( BORON ) است که با افزايش جذب کلسيم ، از بروز پوکي استخوان به خصوص در زنان يائسه جلوگيري مي کند.
موادي که براي استخوان ها مفيدند، براي مغز نيز نافع اند. گلابي هم از اين قاعده مستثني نيست و از ميوه هايي است که براي حافظه و تمرکز حواس مفيد است.
مواد موجود در گلابي براي تقويت بدن پس از بيماري هايي که نيرو و توان انسان را تحليل مي برد، بسيار مفيد است. شايد به همين دليل است که براي بيماران کمپوت گلابي مي بريم. در دوران نقاهت بيماري هايي چون سل، کم خوني و ضعف شديد خوردن مخلوط آب گلابي و به بسيار مفيد است.
گلابي يکي از ميوه هاي ضدعفوني کننده يا ضد مسموميت است و اين خاصيت به دليل ادرارآور و ملين بودنش است.
گلابي موجب شادابي و طراوت بدن و پوست مي شود.
گلابي براي بيماران ديابتي ميوه بسيار مناسبي است ، چون قسمت اعظم قند آن سلولز، سوربيتول و لوولوز است . شايد به همين دليل حکيم عاليقدر ايراني ابوعلي سينا، گلابي يا کمپوت آن را براي اکثر بيماران مجاز دانسته و آن را" شاه ميوه" خوانده است.
گلابي ترشح بزاق را افزايش مي دهد ،در نتيجه هضم غذا را آسان مي کند . پس پوره آن براي سالمندان بسيار مفيد است.
فيبر موجود در گلابي لينين(LININ) است که غيرقابل حل بوده و براي کاهش کلسترول خون بسيار مؤثر است.
در مورد برگ آن؛
خواص داروئي گلابي
جوشانده برگ گلابي براي کليه بسيار مفيد است ، چون ادرارآور ، ضدعفوني کننده و ميکروب کش مثانه است. از اين رو مبتلايان به عفونت ادراري حتماً بايد آن را مصرف کنند. سنگ مجراي ادرار را دفع مي کند ، براي اين منظور100 گرم برگ جوان درخت گلابي را در يک ليتر آب به مدت 20 دقيقه دم کنيد و آن را در سه وعده به ميزان 1 تا 2 استکان تناول کنيد.
دم کرده برگ گلابي دارويي شفابخش براي بي خوابي است، اعصاب را آرام مي کند و سردردهاي ميگرني را درمان مي کند.
انجوجک که تخم گلابي جنگلي است ، دفع کننده کرم است و اعصاب متشنج را تسکين مي دهد و اگر آن را کوبيده و شيره آن را بگيرند ، براي بندآمدن خونريزي زياد در قاعدگي مفيد است.
تذکر :
* هضم پوست گلابي کمي مشکل است، از اين رو کساني که معده ضعيفي دارند آن را با پوست نخورند يا آن را بصورت کمپوت مصرف کنند.
* بهتر است گلابي کاملاً رسيده را مصرف کنيد تا خواص آن بيشتر و هضم آن راحت تر باشد.
* بهتر است پس از خوردن گلابي آب سرد ننوشيد ، زيرا در افراد حساس ايجاد نفخ مي کند.
احاديث و نظرات بزرگان
در مورد نظر ابوعلي سينا در مورد گلابي صحبت کرديم . ولي جالب است بدانيد که احاديث زيادي در مورد گلابي وجود دارد مثلا در حديثي آمده:
" هر کس ناشتا گلابي بخورد ، آب نطفه او پاک و فرزندش نيکو خواهد شد."
امام صادق عليه السلام فرمودند :
" گلابي معده را پاک و آن را تقويت مي کند" و باز فرموده اند: " خوردن گلابي در حال سيري سودمندتر از خوردن آن در حال گرسنگي است. کسي که دلش گرفته و اندوهناک است ، بايد گلابي را بعد از غذا بخورد."