گل گاوزبان داراي طبيعت گرم و اثر نشاط‌آور، مقوي تمام بدن و آرامش‌بخش است. در معالجه تب‌هاي دانه‌اي مانند سرخک، آبله‌مرغان مصرف دم کرده آن با ليموعماني اثر شفابخشي دارد.
گل گاوزبان
گل گاوزبان يک گياه علفي به طول 70 – 40 سانتي‌متر است. اين گياه در مزارع و گاهي زمين‌هاي باير مي‌رويد. منشأ اوليه آن دمشق بوده است.
از تجزيه شيميايي اين گياه مهم‌ترين ماده‌اي که به دست مي‌آيد نيترات دو پتاس مي‌باشد و بيشتر خواص آن مربوط به اين ماده است.
گل گاوزبان داراي طبيعت گرم و اثر نشاط‌آور، مقوي تمام بدن و آرامش‌بخش است.
در معالجه تب‌هاي دانه‌اي مانند سرخک، آبله‌مرغان مصرف دم کرده آن با ليموعماني اثر شفابخشي دارد. اين دم کرده در درمان دردهاي ناشي از سنگ کليه و دفع سنگ مثانه نيز بسيار مفيد است. اگر دچار آلرژي‌هاي فصلي مي‌باشيد توصيه به مصرف دم کرده گل گاوزبان است. دم کرده گل گاوزبان براي درمان جوش‌هاي دهان، آفت دهاني بسيار نافذ است.
دم‌کرده گل گاوزبان، دمنوشي براي سرماخوردگيگاهي اوقات سرفه‌هاي فصل سرما را هيچ قرص و شربتي درمان نمي‌کند اما تجويز يک جوشانده سنتي مانند گل گاوزبان به صورت مرهمي قوي عمل خواهد کرد.
دکتر نرجس گرجي، متخصص طب سنتي ايران، دم‌کرده گل گاوزبان را به همراه کمي ليمو عماني، يک دمنوش مناسب براي مقابله با سرماخوردگي دانست و گفت: اين دمنوش به شرط ترش نبودن به خصوص در ابتداي شروع علائم سرماخوردگي، يک نوشيدني مناسب براي بهبود حال بيمار است.
گل گاوزبان در درمان سرفه‌هاي مزمن، وقفه‌هاي تنفسي و آسم‌هاي خفيف نيز موثر است. در درمان سرفه‌هاي خشک مي‌توان گياه گل گاوزبان را با بابونه، سنبل‌الطيب، شقايق مخلوط نموده و دم کرده حاصل از اين چند گياه را روزي 3-2 بار بنوشيد.
مقدار و زمان مناسب مصرف گل گاوزباندکتر غلامرضا امين، متخصص فارموکوگنوزي در مورد مقدار مصرف گل گاوزبان مي‌گويد: به طور کلي، مصرف روزي يک وعده دمنوش گل گاوزبان براي افراد سالم مشکلي ايجاد نمي‌کند اما بايد براي خريد گل‌ها و برگ‌هايي که مي‌توان از آن‌ها دمنوش‌هاي گياهي تهيه کرد، توجه لازم داشت و از مکان‌هاي معتبر، چنين محصولاتي را خريداري کرد چون گاهي در مخلوط کردن برگ‌ها و گل‌ها در برخي عطاري‌ها و مراکز فروش اين محصولات تقلب اتفاق مي‌افتد. خوردن اين خوراکي‌هاي تقلبي هم باعث بروز مشکلاتي مي‌شود. با اين حال، اگر گل گاوزبان را از مراکز معتبر تهيه کنيد، مي‌توانيد دمنوش آن را با مخلوط کردن گل و آب‌جوش و دم کردن آن به مدت حدود 10 دقيقه روي حرارت غيرمستقيم مانند بخار کتري يا سماور آماده کنيد.
افرادي که به مصرف دمنوش گل گاوزبان علاقه دارند، بايد بدانند اين نوشيدني مي‌تواند باعث افزايش فشارخون در برخي افراد حساس شود. به همين دليل بهتر است دمنوش آن را با افزودن چند قطره آب‌ليمو ميل کرد. بهترين شيرين‌کننده‌اي هم که مي‌توان همراه اين دمنوش مصرف کرد، مقداري نبات است. شما مي‌توانيد نبات را از همان ابتدا داخل قوري دمنوش بيندازيد تا طعم آن با طعم نوشيدني‌تان ترکيب شود. گل گاوزبان، گلبرگ خالص است و دم کردن آن بيش از 10 دقيقه، لازم نيست. از طرفي ممکن است عطر، طعم و خاصيت آن در اثر دم کردن طولاني‌مدت از دست برود. افرادي که رنگ سياه گل گاوزبان را دوست ندارند هم مي‌توانند با افزودن يک عدد ليموعماني کوچک به قوري دمنوش يا چند قطره آب‌ليمو هنگام سرو آن، باعث ارغواني شدن رنگ اين نوشيدني آرام‌بخش و مدر شوند. خاصيت آرام‌بخشي گل گاوزبان باعث مي‌شود مصرف آن به عنوان نوشيدني پس از شام توصيه شود.
مراقب باشيد: گل گاوزبان فشارخون را بالا ميبرددکتر معصومه خادمي زاده، معاون گروه داروسازي سنتي دانشگاه علوم پزشکي تهران با بيان آنکه داروهاي گياهي مانند داروهاي شيميايي داراي عوارض هستند، گفت: به طور مثال گل گاوزبان فشارخون را افزايش مي دهد و نبايد مبتلايان فشارخون از آن استفاده کنند. اگر مبتلايان به فشارخون مي خواهند گل گاوزبان مصرف کنند بايد از مصلح آن يعني ليمو هم استفاده کنند. مصلح به ماده غذايي يا گياه دارويي اطلاق مي‌شود که عوارض گياهان دارويي را از بين مي‌برد و آن را تعديل مي‌کند. همان طور که مي‌دانيد به اغلب مبتلايان به فشارخون که دچار ناراحتي اعصاب مي‌شوند توصيه مي‌شود گل گاوزبان مصرف کنند درحالي‌که اين بيماران با خوردن آن دچار عوارض مي‌شوند. پس داروهاي گياهي حتماً بايد از سوي متخصصان مربوطه تجويز شوند.
گل گاوزبان به علت داشتن آلکالوئيد براي زنان حامله و شيرده مضر است.
مصرف بيش از 5 روز مداوم اين گياه ممکن است باعث عادت شود؛ بنابراين پس از 5 روز استفاده از آن در صورت نياز، 3 روز فاصله انداخته و سپس دوباره مصرف کنيد.
نکته‌ي ديگري که بايد متذکر شد اين است که معمولاً با گل گاوزبان، سنبل‌الطيب نيز مصرف مي‌شود بايد بدانيد که مصرف زياد سنبل‌الطيب، در کنار خاصيت آرام بخشي، مي‌تواند باعث مسموميت شود. مقدار زياد اين داروي گياهي، علائمي مثل خستگي، احساس سبکي سر، گشاد شدن مردمک چشم و مسموميت کبدي به دنبال دارد و مصرف آن همراه با داروهاي سيستم عصبي مرکزي مثل ضد افسردگي‌ها، ضد اضطراب‌ها، آرام‌بخش‌ها، خواب‌آورها و آنتي‌هيستامين‌ها مي‌تواند بسيار خطرناک باشد.
طرز تهيه دم‌کرده گل گاوزبان و ليموعماني
مواد لازم:
گل گاوزبان 3 قاشق غذاخوري
ليموعماني 2 عدد
عسل 2 قاشق مرباخوري در هر ليوان
آب جوش 4 ليوان
طرز تهيه:
ليموعماني‌ها را سوراخ کرده و يا از وسط نصف کنيد به همراه گل گاوزبان و آب جوش در قوري چيني بريزيد و اجازه دهيد روي حرارت ملايم به مدت 30 دقيقه دم بکشد. سپس دم کرده را در يک ليوان و يا فنجان بزرگ بريزيد عسل را بيفزاييد و هم بزنيد تا کاملا حل شود. حال به آرامي ميل کنيد.
جام جم