زيره سبز

دانستنیهای علمی

استفاده زیره در منابع بدست آمده از مصر باستان دیده می شود. در هند، استفاده از این گیاه به هزاره دوم پیش از میلاد بر می گردد. در انجیل از زیره سبز نام برده شده است. در یونان باستان زیره را در ظرفهایی بر روی میز غذا می گذاشتند( مانند نمکدانهای امروزی). بزرگترین مصرف کننده و تولید کننده زیره سبز در جهان هند است. بیش از 70% زیره جهان در هند تولید می شود و بیش از 90% آن در خود هند مصرف می شود( یعنی 63% تولید زیره جهان در هند مصرف می شود).

خصوصیات - معرفی

زیره سبز گیاهی علفی و یکساله به ارتفاع 30 تا 50 سانتیمتر است. ساقه این گیاه باریک، صاف، منشعب و بلند است. هر شاخه به شاخه های هم اندازه ای انشعاب پیدا می کند. برگها بلند، مرکب و پر مانند بوده که هر برگ از برگچه های نخ مانند تشکیل می شود. گلها کوچک، سفید یا صورتی بوده که در گل‌آذینهای چتری ظاهر می شود. میوه از نوع فندقه است که در آن یک بذر قرار دارد. بذر زیره 8 شیار دارد که مجاری روغن آن به حساب می آید. بذرها دوکی شکل و به رنگ زرد- قهوه ای هستند.

Cuminaldehyde، cymene و ترپنوئیدها از ترکیبات اصلی در زیره سبز هستند. Cuminaldehyde مسئول خاصیت ضدمیکروبی و ضد قارچی زیره سبز دانسته شده است که می تواند قارچ پنیسیلیوم و اشرشیا کلی را مهار کند.

شرایط نگهداری زيره سبز

نور مورد نياز زیاد آبياري و رطوبت کمی مرطوب دماي مورد نياز 25-30 درجه سانتیگراد خاک مورد نياز ماسه ای و حاصلخیز

زیره سبز به خشکی، نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری مقاوم است. دوره رشد زیره سبز کوتاه و در حدود 100 تا 120 روز است. زیره سبز به آب و هوایی خشک و معتدل نیاز دارد. در دماهای پایین رنگ برگها به بنفش تغییر می کند. دماها بالا نیز می تواند دوره رشد را کوتاه و سبب زود رسیدن محصول شود که در اینصورت کیفیت آن کم می شود. زیره به سرما حساس است و با پاشیدن اسید سولوفوریک بر روی آن یا آبیاری، آن را از خسارت سرمازدگی حفظ کرد. زیره به خاکهای حاصلخیز، ماسه ای – لومی و با تهویه و زهکش مناسب نیاز دارد. pH مناسب خاک برای زیره سبز 6.8 تا 8.3 است. زیره به شوری خاک حساس است. معمولا زیره نسبت به سایر اعضای این خانواده به آبیاری کمتری نیاز دارد. پس از کشت بذر یا دانهالها آبیاری کافی باید انجام می شود. معمولا خاک باید تا حدودی مرطوب باشد ولی همانگونه که گفته شد به خشکی مقاوم است.

خواص و کاربردهای دارویی و صنعتی

از زیره پودر شده و یا بذر آن در آشپزی بسیاری از کشورها استفاده می شود. از زیره به عنوان غذای پرندگان نیز استفاده می شود. در متون سنتی ذکر شده است که زیره سبز برای افزایش اشتها، هضم بهتر، افزایش قدرت بینایی و افزایش شیر در مادران موثر است. از زیره برای درمان بیماری هایی مانند تب، کم شدن اشتها، اسهال، استفراغ و ناراحتی های دوران بارداری استفاده می شود. در هند اعتقاد بر این است که مصرف زیره برای بیماری های قلبی، ورم، اسهال و استفراغ و تبهای مزمن مفید است. در مطالعه ای که توسط گوهری و سعیدیان صورت گرفت نشان داده شد که زیره سبز ضد دیابت، تقویت کننده دستگاه ایمنی، ضد صرع، ضد تومور و ضد میکروب است. یک مطالعه در هند نشان داد که از زیره می توان به عنوان یک ترکیب آنتی اکسیدانت استفاده کرد. زیره سبز منبع مناسبی برای تامین آهن است.

برخی مطالعات نشان داده اند که زیره می تواند آنزیمهای پانکراس را افزایش دهد و در نتیجه به هضم بهتر غذا و جذب بهتر مواد غذایی کمک کند. در برخی مطالعات آزمایشگاهی بر روی حیوانات نشان داده شده است که زیره سبز توانست از رشد بیشتر تومورهای کبدی جلوگیری کند. زیره سبز می تواند زخمهای روده را درمان کند و در نتیجه برای درمان هموروئید موثر است. رایحه و همچنین مصرف خوراکی زیره برای درمان اختلالات تنفسی مانند آسم و برونشیت مناسب است. زیره سبز به دلیل خاصیت ضد ویروسی برای درمان سرماخوردگی کاربرد دارد. زیره سبز به دلیل مقادیر بالایی از ویتامین E برای شادابی و سلامت پوست مناسب است. خواص دیگر زیره سبز عبارت است از : درمان نیش حشرات، تقویت دستگاه ایمنی، تقویت حافظه و اسپاسم روده ای.

مقابله به آفات زيره سبز

زیره سبز به پوسیدگی ناشی از آلترناریا و فوزاریوم حساس است. معمولا خسارت ناشی از فوزاریوم شدیدتر بوده و در حدود 80% محصول را می تواند از بین ببرد. فوزاریم از بذر آلوده و یا خاک آلوده منتقل می شود. آلترناریا نیز به صورت لکه های قهوه ای تیره رنگ بر روی برگها ظاهر می شود. در آب و هوای مرطوب و ابری شیوع این بیماری بیشتر است. پوسیدگی خاکستری نیز در زیره سبز مشاهده می شود که سبب از بین رفتن رنگ بذرها می شود. از آفات مهم زیره سبز می توان به شته ها اشاره کرد که در مرحله گلدهی به گیاه حمله می کنند. شته ها باعث می شوند گیاه زرد و ضعیف شده و در نتیجه عملکرد را کم می کنند. آفت مهم دیگر کرمهای ریزی هستند که از برگهای جوان تغذیه می کنند.

نحوه تکثیر زيره سبز

دمای جوانه زنی بذر زیره سبز 2 تا 5 درجه است. بذرها را 8 ساعت قبل از کاشت، در آب می خیسانند.

کشت بذر این گیاه در بهار در گلخانه انجام می شود. بعد از اطمینان از عدم سرما، گیاهان را به بیرون منتقل می کنند.

هشدار - عوارض جانبی

احتمالا زیره سبز می تواند قند خون را کم کند و بنابراین، باید حداقل 2 هفته قبل از هرگونه عمل جراحی از مصرف آن خودداری کرد. زیره سبز با داروهای دیابت تداخل دارویی دارد.

زردک زيره سياه چویل گشنيز