درخت دوریان یا قهوه سودانی

درخت دوریان یا قهوه سودانی با نام علمی Durio zibethinus یکی از گونه های جنس Durio که میوه ای خوراکی تولید می کند. و بومی جنوب شرقی آسیا است.

میوه های گونه های مختلف این جنس، حتی زمانی که پوستشان جدا نشده و دست نخورده و سالم هستند نیز عطر بسیار مطبوع، قوی و نافذی تولید می کنند. بسیاری از افراد به دلیل همین عطر دلپذیر، به این گیاه توجه خاصی می نمایند.

حدود 30 گونه از این جنس وجود دارد که حداقل 9 گونه از آنها، میوه هایی خوراکی تولید می کنند. حدود صدها کولتیوار از گونه ی D. zibethinus وجود دارد که به قیمت های بالا در بازارهای جهانی به فروش می رسد.

درخت دوریان درختی بزرگ است که تا 25 تا 50 متر ارتفاع رشد می کند.

برگ ها همیشه سبز، بیضوی تا کشیده و به طول 10 تا 18 سانتیمتر می باشند.

گل ها بصورت خوشه هایی حاوی سه تا سی گل و روی شاخه های بزرگ و یا بصورت مستقیم روی تنه ی اصلی گیاه ظاهر می شوند. هر گل دارای یک کاسه ی گل و پنج (به ندرت چهار یا شش) گلبرگ می باشد. این گل ها در هنگام بعدازظهر باز شده و در عصر گرده افشانی صورت می گیرد، به دنبال آن در صبح، کاسه ی گل، گلبرگ ها و پرچم ها ریزش کرده و در نهایت فقط مادگی گل باقی خواهد ماند. درخت دوریان یک تا دو دوره ی گلدهی و میوه دهی در هر سال دارد. این گل ها به شکل پرمانند بوده و دارای شهد فراوانی می باشند.

میوه ها معطر، به طول بیش از 30 سانتیمتر و قطر 15 سانتیمتر می باشند. هر میوه وزنی حدود یک تا سه کیلوگرم دارد. شکل میوه ها از دوکی تا گِرد متغیر است. پوست میوه ها به رنگ سبز تا قهوه ای و گوشت آنها نیز بسته به گونه ی گیاه، به رنگ زرد کمرنگ می باشد. این میوه ها به صورت آویزان از درخت مشاهده می شوند. میوه های دوریان در برخی موارد شبیه به جک فروت می باشند ولی از نظر خویشاوندی، ارتباطی با آن ندارند.

چوب این گونه به رنگ قهوه ای مایل به قرمز است.

دوریان در نواحی گرمسیری با بارندگی و پراکنش خوب باران در طول سال، رشد بهتری دارد.

این گیاه در خاک های حاصلخیز، عمیق و با مواد آلی فراوان و پی اچ 6 تا 7 می تواند به خوبی رشد کند. این درختان در برابر خاک های حاصلخیز و استفاده از کودهای دامی و مالچ ها به خوبی واکنش نشان داده و رشد بهتر و تولید محصول بهتر و بیشتری خواهند داشت.

آبیاری منظم به ویژه در طول دوره ها و فصول خشک، به افزایش تولید کمک زیادی می کند.

یک درخت بالغ در صورت بهینه بودن شرایط رشد، حدود 50 میوه در سال تولید می کند که هر میوه نیز می تواند حدود یک تا سه یا چهار کیلوگرم وزن داشته باشد.

اندام اصلی مورد استفاده این گیاه، میوه های آن می باشد. میوه ی آن را برای مصارف تازه خوری و نیز برای پخت انواع غذاها و یا در مخلوط با سبزیجات مختلف مورد استفاده قرار می دهند.

بذرها نیز در صورت پخته شدن به مصرف خوراکی می رسند.

ارزش غذایی:

در هر صد گرم از بخش خوراکی (میوه) این گیاه حدود 615 کیلوژول (147 کیلوکالری) انرژی، 65 گرم آب، 27.09 گرم کربوهیدرات ها، 3.8 گرم فیبر خام، 5.33 گرم چربی، 1.47 گرم پروتئین، 44 IU ویتامین آ، 0.374 میلیگرم ویتامین ب1 یا تیامین، 0.2 میلیگرم ویتامین ب2 یا ریبوفلاوین، 0.074 میلیگرم ویتامین ب3 یا نیاسین، 0.23 میلیگرم ویتامین ب5 یا پانتوتنیک اسید، 0.316 میلیگرم ویتامین ب6، 36 میکروگرم ویتامین ب9 یا فولات، 19.7 میلیگرم ویتامین ث، 6 میلیگرم کلسیم، 0.43 میلیگرم آهن، 30 میلیگرم منیزیم، 0.325 میلیگرم منگنز، 39 میلیگرم فسفر، 436 میلیگرم پتاسیم، 2 میلیگرم سدیم و 0.28 میلیگرم روی، وجود دارد.