چطور باید جلوی گرده افشانی را گرفت؟

گرده افشانی یک فرآیند طبیعی برای تولید مثل در گیاهان است. ولی گاهی ما به‌عنوان پرورش دهنده گل و گیاه دوست نداریم گل و گیاه‌ها آزادانه به تولید مثل بپردازند چرا که خلوص نژاد آن ها برای ما اهمیت دارد. مثلا کسانی که دانه‌ها و بذر گیاهان و گل‌های خود را برای سال آینده جمع آوری می کنند، از جمله کسانی هستند به گرده افشانی آزادانه گیاهان علاقه نداشته و تلاش می کنند جلوی گرده افشانی گیاهان را بگیرند. به‌علاوه اینکه گرده افشانی ناخواسته می‌تواند باعث از بین رفتن خلوص گیاهان و ترکیب شدن ویژگی‌های آن‌ها شود که مطلوب هیچ پرورش دهنده گیاهی نیست.

سؤال اصلیان است که آیا راهی برای جلوگیری از گرده افشانی وجود دارد؟ آیا می‌توان به طریقی این فرآیند را مهار کرد؟

پاسخ مثبت است. مهار و رهبری گرده افشانی ممکن ولی نیازمند چندین مرحله است. در چندین گامی که در اینجا معرفی می‌کنیم می‌توانید از جلوگیری از گرده افشانی ناخواسته اطمینان خاطر پیدا کنید و خلوص نژاد و گونه‌ها را در طی چندین نسل حفظ کنید. پرورش یک گونه خاص از گیاهان در واقع مهم‌ترین انگیزه برای جلوگیری از گرده افشانی است. البته اگر همه گیاهان شما از یک گونه بوده و مشابه هم باشند، معمولاً گرده افشانی مشکل خاصی از نظر ترکیب نژادها ایجاد نمی‌کند. با این حال ممکن است ورود یک حشره حامل گرده‌های گیاهان دیگر به محیط، کار را خراب کند.

در صورتی که قصد پرورش چند گونه مختلف از یک گیاه را دارید، اولین موردی که باید در نظر داشته باشید، نحوه گرده افشانی آن گیاه است. برخی گیاهان به‌وسیله باد، برخی دیگر بیشتر به کمک حشرات و برخی دیگر به‌تنهایی گرده افشانی را انجام می‌دهند. مثلاً بیشتر گل‌ها به کمک باد و حشرات گرده افشانی می‌کنند. به همین دلیل روش جلوگیری از گرده افشانی در هر گیاه با دیگری ممکن است متفاوت باشد.

جلوگیری از گرده افشانی در گیاهان خود گرده افشان

گیاهانی مثل نخود، لوبیا، کاهو، فلفل، گوجه، بادمجان، از گیاهان خود گرده افشان محسوب می‌شوند به این معنی که گل‌ها به شکلی طراحی شده‌اند که خود را بارور سازند. در این گیاه‌ها، کلاله و پرچم هر دو در داخل یک گل قرار دارد. به همین دلیل احتمال گرده افشانی (بین دو گیاه) بسیار کمتر، ولی همچنان ممکن است. برای جلوگیری از تعامل و گرده افشانی بهتر است که گل‌های یک گونه را در کنار یکدیگر کاشته و گل‌های گونه دیگر را در فاصله بیشتر از 3 متر قرار داد.

جلوگیری از گرده افشانی به کمک باد و حشرات

تقریباً تمام گل‌های تزئینی از طریق باد و به کمک حشرات گرده افشانی می‌کنند. گیاهانی که به این طریق ادامه نسل می‌دهند شامل پیاز، خیار، ذرت، کدو، کلم بروکلی، هویج، گل کلم، هندوانه، تربچه، اسفناج، شلغم و ... هستند. این گیاهان برای تولید مثل به گرده‌های یک گل دیگر نیاز دارند که این گرده ممکن است گیاهی از همان نژاد یا گیاهی از نژاد دیگر باشد. تنها در این صورت است که این گیاهان می‌توانند بذرهای سالم تولید کنند. برای جلوگیری از ترکیب شدن گونه‌های این نوع گیاهان، باید گونه‌های مختلف گیاه را بافاصله بسیار زیاد از هم کاشت. مثلاً در نظر گرفتن 90 متر فاصله میان آن‌ها برای خنثی کردن تلاش باد و حشرات، باید کافی باشد. مشخص است که انجام چنین کاری در باغچه یا در خانه به هیچ وجه امکان پذیر نیست. بنابراین باید به سراغ گزینه‌های بازدارنده دیگر رفت.

روش دیگر برای جلوگیری از گرده افشانی آن است که گل یا شکوفه‌ای که قرار است در آینده دانه‌هایش را جمع آوری کنید، انتخاب کرده و سعی کنید آن را از گرده افشانی ناخواسته محافظت کنید. بهترین کار آن است که خودتان به‌صورت دستی آن گل را بارور کرده تا خیالتان بابت گرده گل‌های گونه‌های دیگر راحت باشد. کافی است یک قلم مو را داخل یک گل از گونه مشابه چرخانده و سپس آن را به‌صورت مشابه به سطح داخلی گل مورد نظر بکشید. اگر گیاهی که پرورش می‌دهید دارای گل‌های بزرگ است، می‌توانید پس از آن، گلبرگ‌ها را جمع کرده و گل را با کمک یک نخ، ببندید تا از دسترس گرده‌های محیطی خارج شود. ولی اگر گل به‌اندازه‌ای کوچک است که امکان بستن آن وجود ندارد، می‌توانید آن را با یک پاکت کاغذی پوشانده و پاکت را به کمک یک نخ یا گره، روی آن نگه دارید.

البته باید به این نکته دقت کرد که برای این کار نباید به هیچ وجه از پلاستیک استفاده کرد. پلاستیک باعث به دام افتادن گرما در داخل شده و دانه‌هایی که در گل قرار دارند را از بین می‌برد.