ساختار فیزیولوژیکی و ویژگی گیاهان مناطق گرم و خشک

فقدان یا کمبود شدید بارندگی و منابع آبی در مناطق خشک و نیمه خشک و اقلیم زیستی خاص این نواحی ، سازگاری های ویژه ای در گیاهان بومی مناطق خشک به وجود آورده است تا امکان ادامه حیات در شرایط تنش رطوبتی یا کیفیت نامناسب آب و خاک داشته باشند . گیاهان این مناطق دارای خصوصیات فیزیولوژیکی و مرفولوژیکی خاصی هستند که باعث می شود از حداقل ذخیره رطوبتی در خاک و هوا استفاده کنند و اندوخته رطوبتی گیاه نیز کمتر از حد معمول تلف شود .

عمیق ترین سیستم ریشه ای برای جذب آب از اعماق پایین تر خاک ، خاردارشدن ساقه ها و کوچک شدن سطح برگها برای کاهش میزان تبخیر ، وجود پوششی مومی و چرب در سطح برگها ،‌ افزایش اندامهای ذخیره کننده رطوبت ، گوشتی و آبدارشدن ساقه و... نمونه ای از این تغییرات مرفولوژیکی است . از نظر ساختار درونی و فیزیولوژیکی نیز در گیاهان هورمونهای تنظیم کننده خاص با توجه به خشکی اقلیم منطقه و کمبود رطوبت ترشح می شود و فرآیند تعرق گیاه از ساز و کار ویژه ای تبعیت می کند .

مکانیسم های فیزیولوژیکی تحمل نمک عبارتند از :

1- وجود غدد ترشح کننده نمک که از انباشته شدن نمک در گیاه می کاهد.

2- توسعه تشکیل برگهای کوچک، کرکهای ذخیره کننده آب و پارانشیم هوایی.

3- گوشتی شدن که ممکن است به رقیق شدن نمک درون سلولی منجر گردد.

4- گونه های که برای حفظ حالت تورژسانسی، اساسا به جذب یون بیشتر و غلظت بالا از یونهای داخلی متکی هستند.

5- برخی اوقات وجود سنتز مواد آلی محلول و انمباشته شدن آن به حفظ حالت تورژسانسی کمک می کند.

گروهی دیگر از گیاهان بر اساس  اکولوژیکی خود مختص کاشت و رویش در مناطق خشک و کم آب و به ویژه اراضی شور هستند . که عمدتاً اراضی و آبهای جاری درمناطق خشک و بیابانی به دلیل تبخیر زیاد شور و لب شور است . به این گیاهان اصطلاحاً شور پسند Halophyte گویند.

گیاهان مناطق خشک به 5 گروه تقسیم شده اند :

1-گیاهان شن دوست یا مقاوم به شن که گونه هایی مانند اسکمبیل Calligonum، دم گاوی Smirnoria ، Syperus و Aristidaدر این رده قرار می گیرند .

2-گیاهان شوری پسند : مانند Halostachys،اشنان (Seidlitzia) و گز  Tamarix 

3 – گیاهان گچ دوست : مانند گونه هایی از Salsola و Anabasis

4-گیاهان صخره دوست : مانند گونه هایی از جنس قیچ Zygophyllum 

5-گیاهان خشکی پسند : مانند گونه هایی از جنس Amygdalus ،گز، علف شور، خارشتر، تاغ، ریواس 

درایران نیز بخش عمده از ناحیه مرکزی و جنوبی کشور تحت پوشش کویر و بیابان است که کویرهای لوت و نمک ازآن جمله اند . ارقام و گونه های مختلفی از گیاهان شورپسند ( انواع بوته ای تا درخچه ها و درختان ) در نقاط خشک ایران رشد و نمو دارند که دارای کاربردهای بالقوه فراوانی نیز در مصارف مختلف هستند . در بسیاری از کویرهای جهان مخازن بزرگی از آبهای شور وجود دارد که حاوی مقادیر زیادی نمک است  .