لقاح مصنوعی در درختان میوه

گرده‌افشانی فرایندی مهم در چرخه تولید مثل در گیاهان دانه دار است. بطور خلاصه گرده افشانی به انتقال دانه‌های گرده از پرچم یک گل که عضو نر گیاه به حساب می‌آید به روی کلاله مادگی همان گل یا گل دیگری از همان گونه گفته می‌شود.

این عمل معمولاً توسط باد، زنبور عسل و پروانه ها به طورِ طبیعی صورت می پذیرد. بدیهی است در صورتی که عوامل مذکور وجود نداشته باشند گرده افشانی به کندی انجام می گیرد.در این موارد می توان از روش لقاح مصنوعی استفاده کرد :

به طور مثال در مرکبات ،گلها معمولاً بین ساعات ۹ صبح تا ۴ بعد از ظهر و بویژه در ظهر آماده گرده افشانی می باشد . گلها پس از باز شدن هرگز بسته نشده و گلبرگها چند روز بعد از لقاح چروکیده شده و ریزش می کنند. پرچم ها چند ساعات پس از باز شدن کامل شکو فه های گرده خود را آزاد می نمایند.

 آزمایشات متعدد پژوهشگران ضرورت پرواز زنبور را برای گرده افشانی تأیید می نماید . با قرار دادن گلهای نارنگی در قفس با زنبور و بی زنبور مشاهده شد که میوه از گلهایی که زنبور آنرا بازدید نموده به دست آمده است .

برای لقاح مصنوعی ، گلهای اولیه که نسبتاً بزرگتر از گلهای مراحل بعدی همان درخت میباشد ، انتخاب می شود . پرچم ها ، گلبرگها ، و کاسبرگها قبل باز شدن طبیعی حذف می شوند و تا زمان رسیدن کلاله ، گل مورد نظر در لقاح داخل کیسه پارچه ای یا کاغذی قرار داده می شود . پرچم های ناقص اگر ۱۲-۲۴ ساعت در دمای اتاق قرار گیرد شکوفا میشود . 

نگهداری گرده ها در انبارخشک و در ظرف سربسته و در دمای ۴ درجه سانتیگراد یا کمتر به مدت ۵ هفته قابل نگهداری می باشد . در صورت ضرورت به نگهداری طو لانی تر ، کنترل رطوبت و انتخاب دماهای پایین مناسب خواهد بود . 

پس از لقاح مصنوعی ، گلها ، باید از بازدید حشرات بویژه زنبور عسل ، بوسیله سر پوشهای پارچه ای نازک و یا پاکتهای کاغذی محفوظ بماند. یک درخت سالم از مرکبات تعداد کثیری گل تولید می کند که اگر همه آنها به میوه تبدیل شود از جهت فیزیکی ، درخت تحمل نگهداری آنها را نخواهد داشت .