علل کمبود مواد غذایی در گیاهان

علائم ظاهری کمبود عناصر غذايي  در گياه به صورت علائمی مختلف قابل مشاهده است که میتوان به مواردی چون تغيير رنگ، سوختگی، توقف رشد جوانه های انتهايی، تغيير شکل ميوه ها، تفاوت در عملکرد، زودرسی، ديررسی، کوچک شدن ميوه ها، نارسايی در رشد، کاهش گسترش ريشه و کاهش خاصيت انبارداری ميو ه ها اشاره نمود.

معمولاً کمبود عناصر غذايی در گياهان ناشی از موارد زير است: 1)کمبود واقعی: کمبود عناصر غذايی در خاک و يا وجود ترکيب شيميايی غير قابل جذب آن برای گياه. 2)کمبود دروغين: کمبود عناصر غذايی به علت ايجاد شرايط خاص در محيط کشت.

در اين حالت ريشه ها قادر به جذب عناصر موجود در خاک نمي باشند مانند موارد زير: الف) سرد بودن خاک: در اين حالت پتاسيم موجود در خاک جذب ريشه نمیشود.

ب)غرقابی بودن خاک: آهن، مس و کلسيم در خاک غرقابی جذب نمیشوند. به عنوان مثال آبياری پی در پی در خاک، شرايط احياء و اکسيداسيون در خاک را فعال نموده و عناصری مثل آهن و منگنز به خاطر اکسيده شدن غير قابل جذب میگردند.

 ج) اسيديته ( پی اچ ) نامناسب: در خاکهای خيلی اسيدی، منگنز و روی و در خاکهای قليايی آهن، منيزيم و بُر جذب نمیشو د.

د) اثر متقابل و منفی عناصر نسبت به يکديگر: در اين حالت حضور يک عنصر باعث عدم جذب عنصر ديگر می شود. مثلاً حضور پتاسيم بيش از حد باعث کمبود منيزيم می شود و يا حضور بيش از حد ازت باعث رشد سبزينه ای گياه شده و تعادل مصرف برخی عناصر مورد نياز در گياه را به هم می زند. از ديگر دلايل ظهور کمبود عناصر در گياه، می توان به موارد زير اشاره نمود:

 شستشوی خاک بويژه در خاکهای سبک که باعث کمبود عناصر محلول در خاک مثل ازت و منيزيم میشود. در شرايط اسيدی خاک، اين حلاليت برای آهن و کلسيم بروز کرده و شسته میشوند و در شرايط قليايی شستشوی پتاسيم اتفاق می افتد. با فشرده شدن خاک و عدم تبادلات گازی در خاک، گاز دی اکسيد کربن محبوس شده و با کربناتهای خاک تشکيل بی کربنات داده و رسوب کلسيم می دهد و شرايط قليايی ايجاد شده در خاک، منجر به کمبود برخی عناصر می شود.

 مصرف کود حيوانی نپوسيده در ابتدا باعث می شود تا ازت موجود در خاک صرف پوسيدن کود شده و در نتيجه گياه با کمبود ازت مواجه شود و از طرفی با مصرف کود حيوانی، ميزان بعضی از عناصر، در خاک چندين برابر افزايش يافته و منجر به کمبود جذب ديگر عناصر موجود در خاک می شود.

 استفاده از کودهای شيميايی پر مصرف و عدم کاربرد کودهای شيميايی کم مصرف، منجر به کمبود آنها در خاک شده که لزوم يک مديريت صحيح در مصرف کودهای پر مصرف و کم مصرف در خاک ضروری به نظر می رسد. در زمان خشکی و تبخير بيش از حد ازسطح خاک، برخی نمکهای محلول مثل کلرور پتاسيم و سديم و کمی هم کلسيم و منيزيم و يا ترکيبات نيترات به سطح خاک آمده و در نتيجه جذب اين عناصر براي ريشه امکان پذير نمی باشد.