علت اصلی افتادن درختان هنگام باد و طوفان ضعف فیزیکی درخت است. ممکن است در حالی که ظاهر درخت سالم به نظر میرسد، ریشه های آن در حال نابودی و مرگ باشند در نتیجه نمیتوانند درخت را در خاک محکم نگه دارند.
افتادن درختان در خیابان یا پیاده رو یا حیاط
خانه که به خصوص در هنگام وزش باد اتفاق می افتد، اغلب یکی از خبرهای معمول در
روزهای بادی و طوفانی است. ممکن است برخی تصور کنند پرورش درخت خوب نیست و درخت
میتواند خطر آفرین باشد. اما نکته ای که باید به آن توجه داشته باشید این است که
هنگام وزش باد تمام یا بیشتر درختها نمی افتند بلکه معدودی از انبوه درختان ممکن
است بر زمین بیفتند. بنابراین درصد بر زمین افتادن درختان زیاد نیست و اگر درختی
در مقابل باد مقاومت ندارد حتما دلایلی دارد که با آگاهی از آنها میتوان از بروز
این مشکل جلوگیری نمود.
دلایل افتادن درختان چیست؟
درختان سالم به خوبی میتوانند در هنگام وزش باد
شدید و طوفان فشار سنگینی که روی دوش آنها قرار میگیرد را تحمل کنند و پا بر جا
بمانند. بنابراین درختانی که در هنگام باد و طوفان می افتند، حتما از قبل آسیب جدی
دیده اند و سالم نیستند. چند فاکتور در افتادن درخت نقش دارند که عبارتند از میزان
سلامت گیاه، نوع درخت (برخی گونه های گیاهان بیشتر از دیگران در این زمینه آسیب
پذیر هستند)، سن (درختان قدیمی تر آسیب پذیر ترند)، مشخصات محل قرار گیری گیاه
(مانند خاک فرسایش یافته یا اشباع، لایه سنگی) و الگوی وزش باد.
دلایل ضعف سلامتی و فیزیکی گیاهان به دو دسته
کلی ضعف ناشی از بیماری و ضعف غیر بیماری تقسیم میشود.
دلایل ضعف غیر بیماری درخت
-
ضعف ساختاری گیاه: در بررسیهای میدانی مشخص شد برخی از درختها
دچار ضعف ساختاری هستند مثل مواردی که چند تنه درخت رقابت برابری با یکدیگر دارند.
در این شرایط تنه ها درگیر میشوند.
![]()
![]()
ممکن است از ابتدا دو تنه از یک محل روییده
باشد یا بعدا درخت به دو شاخه اصلی تقسیم شود اما در هر صورت رقابت برابر هر دو
باعث میشود در بخشهایی (معمولا ابتدای تقسیم تنه اصلی به دو شاخه) در حالتی که
زاویه تندی بین دو شاخه وجود دارد، پوست مشترک (
included bark
) در بخشی از
آن تشکیل شود (شکل بالا). به این حالت درخت چنگالی نیز گفته میشود. در این حالت
ساختار درخت ضعیف میشود.
![]()
![]()
شکل- در تصویر بالا دو شاخه با زاویه کم نسبت به هم رشد کرده اند و ناحیه ابتدای آنها پوست مشترک دارد. در این حالت یکی از شاخه ها باید قطع شود (در تصویر بالا محل خط چین در شاخه سمت راست)
برای پیشگیری از ایجاد پوست مشترک باید هنگامی که درخت جوان
است به آن رسیدگی کنید. معمولا با هرس جلوی این وضعیت گرفته میشود. درختان بالغی
که چنین مشکل ساختاری دارند را میتوان با ساختارهای پشتیبان نگهداری کرد.
![]()
![]()
شکل- از بین رفتن ریشه در اثر فعالیتهای انسانی در نزدیکی ریشه درخت
![]()
![]()
شکل- در محدوده ای دایره ای شکلی که در زیر درخت (بر اساس طول بلندترین شاخه درخت) مشخص شده است نباید فعالیت انسانی در خاک صورت بگیرد.
-
کمبود و از بین رفتن ریشه گیاه: از بین رفتن ریشه یکی از اصلی
ترین مشکلات ناشی از گود برداری خاک است. در این شرایط پیشگیری از ضعیف شدن ریشه
شامل جلوگیری از صدمات اشیاء و اجسامی مانند تجهیزات ساختمانی، وسایل نقلیه،
ابزارها و غیره و همچنین حفظ فاصله ایمنی از ریشه درخت است. به طور کلی برای گود
برداری نباید از محدوده انتهای طولانیترین شاخه به درخت نزدیکتر شوید.
دلایل ضعف ناشی از بیماری درخت
![]()
![]()
-
پوسیدگی گیاه: اغلب در اثر جراحاتی که به درخت وارد میشود،
زمینه رشد و تکثیر بیماریهای قارچی فرصت طلب در درخت فراهم میشود. شناسایی پوسیدگی
قارچی را میتوان با استفاده از ابزاری به نام رزیستوگراف (resistograp) انجام داد.
رزیستوگراف حتی میتواند کیسه های پوسیدگی قارچی که از بیرون قابل مشاهده نیست را
نیز تشخیص دهد.
-
بیماریهای ریشه: درخت توسط ریشه ها در زمین محکم نگه داشته
میشود. اما ممکن است در حالی که ظاهر درخت سالم به نظر میرسد، ریشه های آن در حال
نابودی و مرگ باشند. علت این است که درخت با وجود مرگ ریشه از طریق ریشه های نا به
جا میتواند آب و مواد مغذی را دریافت کند و ظاهری سالم داشته باشد. با این حال از
بین رفتن ریشه های نگهدارنده گیاه آن را به شدت مستعد بر زمین افتادن مینماید.
خوشبختانه در این مورد هم میتوان با کمک درخت شناسان قاعده درخت را معاینه کرد تا
مشخص شود آیا ریشه ها دچار پوسیدگی شده اند یا خیر.