در صورت آلوده شدن جوانه به قارچها، گیاهچه سالم و در حال رشد ناگهان تغییر رنگ داده یا بر زمین می افتد و میمیرد.
مرگ ناگهانی گیاهچه یا دامپینگ آف (
Damping off
) به وضعیتی
گفته میشود که در آن جوانه کوچکی که از بذر روییده است، ناگهان بر زمین افتاده و
میمیرد. گاهی اوقات علت این رخداد قارچهایی موجود در خاک هستند که به واسطه مواد
مغذی که از دانه در حال رشد دریافت میکنند، رشد و تکثیر یافته اند. در موارد نادر مردن
ناگهانی جوانه های بذری ممکن است فاکتورهای دیگری باشند. دامپینگ آف برای باغبانهایی
که میخواهند گیاهانی را از بذر پرورش بدهند، زنگ هشدار است و باید به دنبال علت
این اتفاق باشند. همه افرادی که بذر میکارند، باید با مرگ ناگهانی گیاهچه و علت آن
آشنایی داشته باشند. در اینجا درباره روشهای پیشگیری از دامپینگ آف بیشتر یاد
گرفته و میتوانید به حفظ سلامت و شادابی جوانه های تازه تان کمک کنید.
مرگ ناگهانی گیاهچه چیست
مرگ ناگهانی بذر جوانه زده در انواع گوناگون
خاک و شرایط آب و هوایی مختلف ممکن است رخ دهد. مقدار آسیب وارد شده به نشاها و
جوانه ها بستگی به رطوبت خاک، دما و نوع قارچهای مسبب آن دارد. معمولا دانه های تازه
جوانه زده، پیش از این که از خاک سر بیرون بیاورند توسط قارچهای عامل دامپینگ آف
کشته میشوند و گیاهان قدیمی تر و بزرگتر به ندرت تحت تاثیر این وضعیت قرار
میگیرند. با این حال بخشی از ریشه و ساقه
های گیاه جوان هنوز ممکن است مورد حمله قارچها قرار داشته باشد که حاصل آن رشد
ضعیف و کاهش باردهی است.
![]()
![]()
از کجا بفهمیم جوانه آلوده شده است
این که دامپینگ آف چگونه اتفاق می افتد و به چه
شکل دیده میشود، بستگی به قارچهای عامل آن دارد.
به طور
کلی علائم مرگ ناگهانی گیاهچه به این صورت است:
-
بذرهای آلوده نرم یا لزج میشوند و رنگ آنها به
قهوه ای یا سیاه تغییر میکند
-
دانه هایی که پیش از این جوانه زده اند، دچار لکه
های آبکی قهوه ای رنگ میشوند
همین که رطوبت به پوشش احاطه کننده تخم نفوذ کند
یا رشد جوانه آغاز شود، گیاه میتواند دچار بیماریهای قارچی شود. در صورت ابتلای گیاه
به قارچهای آلوده کننده، گیاهچه سالم و در حال رشد ناگهان تغییر رنگ داده یا تنها
بر زمین می افتد و میمیرد.
از علائم دیگر این بیماری عبارتند از ضعیف
بودن، کوتاه ماندن یا پژمرده شدن جوانه.
ممکن است
برگهای گیاه زرد شده و به
صورت زودرس بریزند. ریشه های گیاه بیمار قهوه ای یا سیاه شده و شواهد آبکی شدن و
لزج شدن را نشان میدهد.
مرگ ناگهانی گیاهچه در چه شرایطی اتفاق می افتد
متاسفانه شرایط لازم برای جوانه زدن بذرها،
محیط مساعدی برای رشد قارچها نیز هست چون هم ریشه و هم بذر باید مرطوب و گرم نگه
داشته شوند. وضعیت دامپینگ آف بستگی زیادی به نوع قارچها دارد.
معمولا خاکهای سرد و مرطوب برای رشد بیماریهای
قارچی مساعد هستند. مثلا پوسیدگی ریشه ناشی از بیماری قارچی پیتیوم (
Pythium
) در دماهای
سردتر در خاکهایی که زهکشی ضعیفی دارند اتفاق می افتد. بخش پایینی ساقه ممکن است
باریک و سیاه شود. پوسیدگی ریشه رایزوکتونیا (
Rhizoctonia
) در رطوبت
متوسط در دماهای گرم تا داغ ایجاد میشود. گیاهان آلوده اغلب ضایعات آبکی و خیس در
روی ساقه یا زیر سطح خاک بروز میدهند.
روشهای پیشگیری از مردن جوانه های تازه
در کاهش عفونت قارچی مسبب دامپینگ آف، کارهای
گوناگونی میتوان انجام داد. کاهش دفعات آب دهی یا استفاده از قارچ کش ها برای
پیشگیری از این وضعیت میتواند موثر باشد. قارچ کش ها را میتوان پس از کاشت به صورت
آبیاری به خاک داد یا میتوان پیش از کاشت به صورت پودر بر روی خاک پاشید و یا این
که به شکل غبار پاشی بر همه جوانه ها اسپری کرد.
همین که گیاهان را نشا کردید، تنها جوانه هایی
را که میدانید مستعد بیماری قارچی هستند باید هر روز با مواد ضد قارچ غبار پاشی
کنید تا زمانی که برگهای اول یا دوم، از بذر برویند.
یک گزینه دیگر برای پیشگیری، درمان بذر است. با
کاشت مستقیم دانه های درمان شده با ضد قارچ در باغچه، میتوانید احتمال بروز این
اتفاق را کاهش دهید.
یک راه پیشگیرانه دیگر عبارت است از استفاده از
خاک با زهکشی خوب و اجتناب از ازدحام و شلوغی گیاهان.
همچنین باید همه گلدانها را پیش از استفاده
مجدد کامل بشویید و خاک آلوده را دور بریزید.
اکنون که میدانید علت مرگ ناگهانی جوانه های
کوچک چیست، خیلی ساده تر میتوانید از بروز آن پیشگیری کرده و یا در صورت مشاهده
این وضعیت آن را درمان کنید.