سنبل ختایی گیاهی علفی و دو ساله است که طول آن به بیش از یک متر می رسد، جز گیاهان گلدار و از تیره چتریان است، دارای برگ هایی بزرگ با بریدگی های نوک تیز می باشد و ساقه آن به رنگ سبز مایل به قرمز دیده می شود، گل های آن به رنگ سفید و چتری شکل است و رایحه تند با طعم شیرینی دارد، این گیاه دارویی دارای خواص بسیاری برای بدن بوده که در زیر به برخی از آن ها اشاره شده است :
● افزایش اشتها
● موثر در افزایش سرعت تصفیه خون
● دارای خواص آنتی باکتریال و ضدقارچ و موثر در درمان عفونت قارچی
● دارای خاصیت آنتی اکسیدانی و پیشگیری از نفوذ رادیکال های آزاد به کبد
● کمک به سیستم ایمنی بدن در مبارزه با بیماری های سرماخوردگی، سینوزیت، برونشیت، تب و عفونت های ریوی
در بیشتر موارد برای درمان بیماری و یا عارضه ها از ریشه خشک شده سنبل ختایی استفاده می گردد اما می توان ریشه آن را به صورت خام در سبزیجات و تهیه سوپ جوجه نیز استفاده کرد .
این گیاه دارویی به صورت دمنوش و اسانس روغنی نیز مورد مصرف قرار می گیرد، برای تهیه دمنوش آن تنها کافی است ۲۰ گرم از ریشه خشک شده را در یک لیوان آب جوشیده ریخته تا دم بکشد .
قبل از استفاده سنبل ختایی باید به محدودیت های استفاده آن توجه کرد که در زیر به آن ها اشاره شده است :
● سنبل ختایی سبب انقباض رحم می گردد و باید در دوران بارداری و شیردهی از مصرف آن خودداری کرد .
● زمانی که جریان قاعدگی دارای شدت زیادی است، نباید مصرف گردد .
● این گیاه دارویی اگر بیش از اندازه مصرف شودد سبب تحریک پوست و ایجاد آلرژی می گردد .
● در زمان هایی که فرد مبتلا به اسهال، مشکل گوارش و تورم شکم است باید از مصرف آن پرهیز کرد .
● اگر فردی از داروهای رقیق کننده خون استفاده می کند این گیاه را مصرف نکند .
ترکیبات میوه سنبل ختایی شامل؛ روغن های فرار که حاوی هگزا متیل فتالات، آلفا، پینن، بتا _ فلاندرن، بورنئول، کامفن، بتا _ بیزابولن، لاکتون های ماکرو سیکلیک مانند 15_ اکسی پنتا دکن لاکتون می باشد .
ترکیبات برگ سنبل ختایی شامل؛ روغن های فرار حاوی میرسن، پارا _ سیمن، لیمونن، سیس _ و ترانس _ آسیمن، آلفا _ فلاندرن، بتا _ فلاندرن و آلفا پینن است . فورانوکومارین ها شامل آنجلیسین، برگابتن، ایمپراتورین، ایزوایمپراتورین، اکسی پیوسدانین و آرخان جلیسین می باشد .
ترکیبات ریشه سنبل ختایی شامل؛ فلاونوییدها، مشتقات کافئیک اسید مانند کلروژنیک اسید، روغن های فرار شامل آلفا و بتا _ فلاندرن، آلفا _ پینن، باکدون های ماکروسیکلیک مانند پنتا و هپتاد کانولید، فورانوکومارین ها که شامل گاپتن، گزانتوتوکسین، اسکوپولتین و اومبلیفرون است .
گیاه دارویی سنبل ختایی طبعی گرم و خشک دارد .
برای خرید سنبل ختایی باید به این نکات توجه کرد :
● کیفیت و درجه خشک شدن
● ویژگی های ظاهری و تازگی
● بسته بندی مناسب و بهداشتی
● تاریخ تولید و انقضا
برای تهیه محصول با کیفیت بهتر است به مراکز معتبر عرضه و فروش گیاهان دارویی مراجعه شود .