گل رز زرد علاوه بر خواص زینتی و ظاهری، به عنوان یکی از داروهای گیاهی پر خاصیت در کشور ما استفاده دمیگردد. گل رز زرد، بومی ایران است و در کشور ما در منطقه خلخال و نقاط کوهستانی به وفور پرورش مییابد؛ به همین علت به آن گل زرد خلخال گفته میشود. خواص درمانی و داشتن بازاری مناسب برای این گل باعث ایجاد کارآفرینی و کسب درآمد در نقاط مختلف کشور شده است. گل رز زرد در کشور ما در مناطق دیگری چون تویسرکان، الیگودرز، فریدون و سلسله نیز کاشت میگردد.
این گیاه در اوایل خرداد ماه به گلدهی میرسد و بهترین زمان برداشت غنچههای آن، نیمه دوم همین ماه است. غنچهها را قبل از باز شدن کامل برداشت کرده، خشک میکنند و از آن به عنوان داروی گیاهی و کاربردهای دیگر استفاده مینمایند.
گل رز زرد، تیغهای بُرنده و تیزی دارد و به همین علت جهت جلوگیری از ورود حیوانات وحشی و اهلی به درون باغات به عنوان یک مانع مستحکم و نگهدارنده به صورت حصار استفاده میگردد.
رز زرد به علت عطر و رایحه دلانگیز آن، کاربرد فراوانی جهت تهیه انواع مربا، ژله، چای، شربت گلاب، ادویههای مختلف، پخت شیرینی و صنایع عطر و ادکلن دارد. از این گیاه معطر همچنین جهت تزئینات غذا، بستنی و سالاد در مراسم و جشنهای گوناگون استفاده میگردد.
غنچه گل رز زرد علاوه بر خواص خوراکی و زینتی، جهت درمان بیماریهای مختلفی استفاده میگردد. این گیاه دارویی به افزایش گردش خون کمک کرده و باعث تقویت قلب و شریانهای خونی بدن میگردد. به منظور پاکسازی کبد از سموم و تقویت سیستم گوارشی میتوان از رز زرد خشک استفاده نمود. رفع یبوست و ورم رودهها و درمان دلپیچه از دیگر خواص این گیاه دارویی است. دمنوش گل رز زرد باعث تقویت اعصاب و به دست آوردن حس آرامش میگردد که کمک فراوانی به داشتن خواب خوب و راحت میکند.
گل رز زرد خواص آنتی اکسیدانی دارد و در درمان و پیشگیری انواع سرطان مفید است. این گل گیاه ضد عفونی کننده است و به منظور رفع عفونت از اعضا داخلی بدن به کار گرفته میشود.
غنچههای خشک گل رز زرد را جهت اهداف درمانی، بیشتر به صورت دمکرده و یا جوشانده مصرف مینمایند که خواص دمکرده آن نسبت به جوشانده کاملتر میباشد. جهت دمکردن این گل معطر، میتوان از ظروف چینی یا شیشهای به مدت یک ربع تا نیمساعت و صاف کردن محلول استفاده نمود. این دمکرده داروئی، به جز روش نوشیدن به منظور شستشوی زخمها و غرغره کردن جهت رفع گلودرد نیز به کار گرفته میشود.
علاوه بر موارد درمانی میتوان به منظور خوشعطر نمودن چای و خوراکیهای دیگر نیز از رز زرد کمک گرفت. نوعی نمک حمام تسکین دهنده از ترکیب این گیاه با نمک دریا، سولفات منیزیم و روغن گل رز تهیه میکنند که خواص نرم کنندگی و شفاف سازی پوست و آرامش دهنده دارد.
مصرف غنچه گل رز زد خشک در حد طبیعی و توصیه شده، به طور کلی برای بزرگسالانی که به بیماری خاصی دچار نیستند، مشکلی ندارد. در رابطه با خانمهای شیرده و باردار نیز پژوهش و اطلاعات دقیقی ارائه نشده است. اما بهتر است افرادی که دچار تهوع، اسهال، سردرد، آلرژی فصلی به گرد و غبار، سوزش معده و یبوست هستند، از این گیاه داروئی استفاده ننمایند.
غنچه گل رز زرد خشک ویتامین ث فراوانی دارد و میتواند برای افراد دیابتی در کنترل قند خون، تأثیر نامطلوب بگذارد. مصرف رز زرد باعث اسیدی شدن خون میشود و برای افراد تالاسمی مضر است. کسانی که تحت شیمیدرمانی هستند و بیمارانی که شرایط لختگی خون دارند، نباید از این گیاه دارویی استفاده نمایند.
مهمترین ترکیبات غنچه رز زرد خشک، آلکالوئیدها، ترکیبات آلی و فلاونوئیدها میباشند. از دیگر مواد تشکیل دهنده آن میتوان به ویتامینهای E, D, C ,B3 ,A و اسید سیتریک، بیوفلاونوئید، تانن و روی نام برد. از گل رز زرد، همچنین عصارهای تهیه میگردد که رنگ زرد روشن دارد و به صورت پوستی نیز قابل جذب است. این عصاره شامل ترکیباتی چون گرانیول، لینانول و سیترونلول است.
رز زرد خشک را باید از فروشندگانی تهیه نمود که در پرورش گلها از کودهای شیمیایی زیادی استفاده نکرده باشند تا جنبه ارگانیک این محصول حفظ شده باشد.