شنگ

گیاه "شنگ" گونه ای گلدار و بومی جنوب و مرکز اروپا و غرب آسیا است. این گیاه به صورت یکساله یا در برخی موارد به صورت دوساله رشد می کند. ارتفاع آن معمولاً 20 تا 60 سانتیمتر است اما در برخی موارد به یک متر هم می رسد. این گیاه به طور معمول در نواحی گرم، دارای نقاط سایه دار و خاک های مرطوب رشد می کند.

گل ها به رنگ زرد و به قطر 4 تا 6 سانتیمتر بوده که در اواخر بهار یا اوایل تابستان ظاهر می شوند. گل آذین ها اغلب در هنگام صبح شکوفا شده و در عصر بسته می شوند. زمانی که گل ها به بذر رفتند در قسمت انتها دارای پاپوس می شوند مانند گل قاصدک. این بذور فندقه بوده و 2 تا 4 سانتیمتر نیز طول دارند. 

شنگ به طور خودرو در اوایل بهار می روید و در زمرهٔ گیاهان بهاری به شمار می آید. مناطق کوهستانی استان های کرمانشاه، ایلام، لرستان، کردستان و همدان از مناطقی هستند که شنگ در آنها در اوایل بهار می روید. در استان کرمانشاه مردم، شنگ و گیاهان بهاری دیگر مانند پاغازه را همراه با سرکه یا سکنجبین می خورند.

برگ های گیاه شنگ از خونریزی معده جلوگیری می کند. اگر مسموم شدید از ریشه این گیاه استفاده کنید. برای رماتیسم مفید است و آب ریشه خام شنگ زگیل را از بین می برد. گل این گیاه را بر روی محل سوختگی قرار دهید تا از قدرت آن التیام سوختگی پی ببرید. فارسی این گیاه شنگ است، در شیراز و اصفهان به شنگ آلاله شنگ و در خراسان ریش بز خالدار خطاب می کنند. به این گیاه یمنیه، قندرون، سنسفیل، تسلسفیل، اسپلنج و اسفلنج هم می گویند. عربی نوع چمنی این گیاه که برگ های آن باریکتر از شنگ می باشد، لحیه التیس و زنب الخیل است، ولی در عراق و شامات به آن اذناب الخیل می گویند. شنگ در چمنزارهای نمناک شمال ایران، عمارلو، بین کبوتر چای و زرد چین، ایسپیلی ییلاق دامنه البرز، مخصوصاً افجه و نارون می روید و نوع چمنی این گیاه در مغرب ایران، تفرش، اراک، کوه شاهو و کردستان زیاد است، و در اروپا به علت زیبایی گل این گیاه شنگ پرورش می دهند. گیاه شناسان قدیم نوع حقیقی شنگ را نر و نوع چمنی را ماده می دانستند، و در زبان فرانسه به شنگ یارب دوشوو، در فاصله اردیبهشت تا تیر ماه ظاهر می شود ریشه گیاه شنگ دارای لعاب بوده و کمی تلخ است و خوردن آن اشتها را فوق‌العاده زیاد می کند. ریشه شنگ خلط آور و نرم کننده سینه و التیام دهنده زخم هاست. از برگ های شنگ در سالاد استفاده می کنند و ایرانیان آن را مانند کاهو و کاسنی با سرکه و بدون آن می خورند، چون بسیار خنک می باشم. خوردن برگ های شنگ اسهال و خونریزی معدی را بند می آورد و از خونریزی سینه جلوگیری می کند و برای مسلولین نافع است.

ریشه شنگ برای جلوگیری از اسهال و خونریزی، از برگش قویتر است و خوردن خیسانده آن در شراب برای جلوگیری از خونریزی رحم تجویز می شود پاشیدن برگ و گل خشک شده این گیاه در روی زخم های چرکی و متعفن سودمند می باشد ضماد آن را برای التیام عصب قطع شده مفید دانسته اند ضماد گل شنگ با موم جهت سوختگی آتش مفید است حکیم محمد بن زکریای رازی خوردن ریشه گیاه شنگ را پادزهر سموم می دانست.

عصاره گیاه شنگ که در طب سنتی ایران طرثوث خوانده شده است پادزهر قوی است و در ساختن تریاق فارون به کار می رود. برای معالجه نزله ریوی، نقرس، رماتیسم و امراض جلدی جوشانده شصت گرم ریشه شنگ تجویز می کرده اند. اگر این گیاه را پختید هرگز آب آن را دوز نریزند بلکه آن را بنوشید، زیرا منافع شنگ در آب جوشانده جمع می شود. عصاره شنگ جهت درمان کچلی و زخم های جلدی مفید است. آب ریشه خام شنگ زگیل را از بین می برد.

چنانچه گیاه شنک چمنی را قطع کنید، از آن یک ماده کائوچویی ترشح می شود، که به آن قندرون و قندران می گویند. این ماده در برابر هوا سفت می شود و ایرانیان آن را مانند سقز می جویند و چنانچه کمی حرارت به آن بدهید، به صورت کش در می آید و با آن بهترین لاستیک را می توان ساخت، ولی چون مقدار آن کم است و ساختن لاستیک با آن به صرفه نیست. قندرون از دوستان کبد بوده و سریع الهضم است و از احتقان خون جلوگیری کرده، جویدن آن هضم غذا را آسان می کند، اشتها را زیاد می نماید. برای پاک شدن سینه از اخلاط نافع است. برای شش و قلب نیز مفید می باشد. خوردن مقدار کمی از آن، شب مواقع خواب برای تسکین سرفه تجویز شده است، ضماد آن با سندروس یا زرده تخم مرغ نیم برشته بر روی زخم جهت التیام و رویاندن گوشت سودمند می باشد. ضماد گداخته آن با پیه به جهت رفع کجی ناخن و درد عضلات و ترک پوست و شقای مزمن مخصوصاً با کمی شنجرف نافع می باشد و با روغن زیتون جهت تحلیل ورم ها و شکاف کشاله ران و تقویت اعصاب و خارش نافع می باشد. مقدار خوراک آن یک مثقال است.