ماریتیغال

دانستنیهای علمی

ماریتیغال گیاهی است یکساله یا دوساله از جنس Silybum در خانواده Asteraceae بومی جنوب اروپا و احتمالا سواحل جنوبی انگلستان که در قرن 16 میلادی گیاهی پرطرفدار در تهیه غذا بوده و تقریبا تمام اندامها در تهیه غذا استفاده می شد.

هرچند این گیاه بومی جنوب اروپا تا آسیا و احتمالا سواحل جنوبی انگلستان است، اکنون در سرتاسر جهان گسترش یافته است. در مناطقی مانند ایران، آمریکای شمالی، استرالیا و نیوزیلند به عنوان علف هرز هم شناخته می شود در حالیکه در برخی کشورها مانند اتریش، آلمان، مجارستان، لهستان، چین و آرژانتین برای مصارف دارویی در سطح وسیعی کشت می شود.

خصوصیات - معرفی

این گیاه گلهایی قرمز تا بنفش و به اندازه 4 تا 12 سانتی متر دارد. فصل گلدهی از ماه ژوئن تا آگوست در مناطق شمالی و از دسامبر تا فوریه در مناطق جنوبی تر است. براکته ها بدون کرک و با زائده ای مثلثی شکل هستند.

برگها براق، دندانه دار و به رنگ سبز کم رنگ هستند. برگها کشیده و نوک تیز هستند. رگبرگهایی سفید بر روی برگ این گیاه دیده می شود که به علت شیرابه سفید رنگی است که در آن وجود دارد. این رگبرگها و دانه های سفید رنگ حاشیه برگ یکی از راه های شناسایی آسان این گیاه است.

برداشت در دو مرحله انجام می گیرد( بریدن و خرمن کوبی) که در حدود 3-2 هفته پس از گلدهی انجام می شود. بخش دارویی این گیاه دانه های رسیده آن است. میوه ها از نوع فندقه و به رنگ مشکی هستند که تارهای بلند و سفیدی بر روی آن دیده می شود. این تارها به پراکنده شدن و تکثیر گیاه کمک می کند. ارتفاع این گیاه به 30 تا 200 سانتی متر می رسد و ظاهر بوته مخروطی شکل است.

شرایط نگهداری ماریتیغال

نور مورد نياز خیلی زیاد آبياري و رطوبت خشک دماي مورد نياز 18 درجه سانتیگراد خاک مورد نياز همه خاکهای غنی به جز خاکهای کاملا شنی

ماریتیغال گیاهی است مدیترانه ای که در طول رویش به هوای گرم و آفتاب فراوان نیاز دارد. بذرها در دمای ۸ تا ۱۰ درجه سانتی گراد جوانه می زنند، ولی درجه حرارت مطلوب برای جوانه زنی بذر، بین ۱۸ تا ۲۰ درجه سانتی گراد است.
ماریتیغال را در هر نوع خاکی می توان کشت کرد. خاکهای کاملاً شنی و عاری از ماد غذایی برای کشت این گیاه مناسب نیستند و باعث کاهش عملکرد می شوند. ماریتیغال به بسیاری از علف کشها حساس است.

خواص و کاربردهای دارویی و صنعتی

عصاره ماریتیغال از بذرهای آن تهیه می شود که تقریبا 6-4% سیلی مارین دارد. 80-65% عصاره بدست آمده ترکیبات فلاونوئیدی( مانند سیلی مارین) و 35-20% آن اسیدهای چرب مانند پالمیتیک اسید ، پالمئوتیک اسید، استئاریک اسید، اولئیک اسید، لینولئیک اسید، لینولنیک اسید، آراشیدونیک اسید و ایکوزانتوئیک اسید است. سیلی مارین مخلوطی از مولکولهای پلی فنولیکی است که شامل 7 ترکیب فلاونوئید - لیگنینی( سیلی بین A، سیلی بین B، ایزوسیلیبین A، ایزوسیلیبین B، سیلی کریستین، ایزوسیلی کریستین، سیلی دیانین) و یک فلاونوئید( تاکسی فولین) می شود. سیلی بینین اصولا از دو دی استرو ایزومر یعنی سیلی بین A و سیلی بین B به نسبت 1:1 تشکیل شده است. جهت مصارف دارویی میزان مصرف سیلی مارین معمولا 420 تا 480 میلی گرم در روز در دو یا سه قسمت مجزا توصیه می شود.

از ماریتیغال برای درمان بیماری های کبدی ( یرقان، هپاتیت و ناراحتی های دیگر) و بیماری کیسه صفرا استفاده می شود، گفته می شود این گیاه می تواند از کبد در برابر سموم محافظت کند. سیلی مارین از طریق خنثی کردن الکل، گالاگتوزآمین، کربن تتراکلراید، خنثی کردن رادیکال‌های آزاد و همچنین سنتز پروتئین از کبد محافظت می‌کند. سیلی کریستین فعالیت آنزیم پراکسیداز و لیپواکسیژناز را محدود می کند. سیلی دیانین یک تنظیم کننده رشد گیاهی است. مطالعات اخیر اثربخشی عصاره این گیاه را بر روی سلولهای سرطان کبد در شرایط درون شیشه ای(in vitro) نشان می دهد. در یک مطالعه، به دسته ای از کارگران که به مدت 20-5 سال در معرض تولوئن و زایلن بودند عصاره ماریتیغال ( حاوی 80% سیلی مارین) و به عده ای دیگر با همین شرایط دارونما داده شد. کارگرانی که سیلی مارین دریافت کرده بودند به صورت معنی داری دارای کبد سالمتر و پلاکتهای بیشتری بودند. سیلی بینین برای درمان مسمومیت ناشی از قارچهای سمی مانند آمانیت( Amanita phalloides) و cerebral edemaو درمان هپاتیت حاد استفاده می شود. عصاره ماریتیغال خاصیت ضدقارچی داشته و از رشد قارچ های dermatophyte که باعث ایجاد مشکلات پوستی مانند عفونتها می شود جلوگیری می کند. یک مطالعه اولیه نشان داد که تاثیرگذاری عصاره ماریتیغال در درمان بیماری obsessive-compulsive( اختلالی روحی همراه با ترس، نگرانی، اضطراب و ...) به اندازه فلوکستین( داروی مورد استفاده در درمان بیماری های روحی ) است. در مطالعه ای در سال 2007 نشان داده شد که عصاره ماریتیغال می تواند رشد ویروس هپاتیت C را متوقف کند. در مطالعه ای که در همین راستا در سال 2010 صورت گرفت نشان داده شد که 8 ماده اصلی موجود در ماریتیغال یعنی 7 ترکیب فلاونوئید-لیگنینی و 1 فلاونوئید آن، بازدارنده فعالیت آنزیم RNA پلی مراز ویروس هپاتیت C هستند. همچنین نشان داده شده است که عصاره ماریتیغال بازدارنده رشد تومورها بوده و می تواند باعث تحریک رشد و تکثیر لنوفیستها شود. در مطالعه ای نشان داده شد که استفاده از عصاره این گیاه می تواند اثر بخشی شیمی درمانی و همچنین عوارش ناشی از آن که سمیت کبد و ... را کاهش دهد. در سال 2010 مطالعه ای در مجله Cancer عنوان داشت که مصرف عصاره ماریتیغال در 50 کودک باعث کاهش آسیب وارده به کبد در نتیجه شیمی درمانی شد. در بررسی دیگری خاصیت آنتی اکسیدانتی و جلوگیری از پراکسیده شدن چربی ها توسط این گیاه به اثبات رسیده است. در همین مطالعه آورده شده است که عصاره ماریتیغال می تواند رشد سلولهای سرطانی را کاهش و تولید پروتئین های کبدی را افزایش دهد. خاصیت ضداکسیدان آن چندین بار از ویتامین E بیش تر است

در مطالعه ای دیگری تاثیر عصاره این گیاه بر روی دیابت مورد بررسی قرار گرفت و نشان داده شد در صورت استفاده از عصاره این گیاه میزان کلسترول کل، LDL، تری گلیسیرید، هموگلوبین گلیکوزیدی(glycosylated hemoglobin یا HbA1c) و قند خون در هنگام ناشتا( FST) به صورت معنی داری کاهش می یابد. در این مطالعه نتیجه گرفته شد که مصرف سیلی مارین به مدت 4 ماه می تواند اثرات مثبتی بر درمان بیماران مبتلا به دیابت نوع دو داشته باشد. همچنين، اين گياه اثرات با ارزشي در پيشگيري و درمان عوارض درازمدت ديابت نظير نارسايي كليوي و اختلالات سلول هاي عصبي دارد.

فراورده های موجود در بازار ماریتیغال:
قرص لگالون – قرص لیورگل ۷۰ – دوراسیلیمارین – قطره و قرص هگریمارین.

مقابله به آفات ماریتیغال

از آفات مهم این گیاه میتوان به سرخرطومی گرده خوار اشاره کرد که برای از بین بردن آن می توان از آفت کش وفاتوکس به مقدار3-3/5 کیلوگرم در هکتار استفاده کرد. سفیدک سطحی یکی از بیماری های رایج ماریتیغال است که میوه های گیاهان مبتلا به این قارچ، پوک می شوند. برای کنترل این بیماری می توان از قارچ کش سولفوره یا قارچ کش های مناسب مانند آفاگون یا تریفمین استفاده کرد.

نحوه تکثیر ماریتیغال

ازدیاد این گیاه از طریق كاشت بذر در آخر بهار و اول تابستان امكان‌پذیر است.

هشدار - عوارض جانبی

عوارض جانبي
میوه ماریتیغال بي خطر محسوب مي شود و طبق نظر كميسيون E آلمان مصرف آن مجاز است. با اين حال در برخي بيماران اثر مليني خفيف گزارش شده است. همچنين ممكن است برخي افراد به اين گياه حساسيت نشان دهند. توصيه مي شود افرادي كه به گياهان خانواده كاسني آلرژي دارند از مصرف اين گياه نيز پرهيز نمایند. با وجود این، به علت وجود نیترات پتاسیم در این گیاه، مصرف آن می تواند باعث مسمومیت گاوها و گوسفندان شود.

 تداخلات دارويي:
در مبتلايان به سيروز مصرف همزمان آن با آسپرين ممكن است موجب افزايش متابوليسم آسپرين شود.
مصرف همزمان میوه ماریتیغال و فرآورده هاي آن با داروهاي حاوي الكل ممكن است منجر به بروز واكنش شبه دي سولفيرام (Disulfiram) گردد. دي سولفيرام براي كمك به درمان معتادان الكلي استفاده مي شود و واكنش فوق به اين معني است كه بيمار نمي تواند مصرف الكل را تحمل كند.
در صورت استفاده همزمان با داروهاي ضد ديابت امكان افت شديد قند خون وجود دارد.
اثرات محافظت كبدي ماریتیغال مي تواند سميت كبدي داروهاي بيهوشي عمومي را كاهش دهد. با اين حال توصيه مي شود 3 هفته قبل از عمل جراحي اين گياه خورده نشود.
مصرف همزمان اين گياه با داروهايي كه سبب اسهال مي شوند موجب تشديد اين عارضه مي گردد.

گل اشرفی چشم زمین دان سیاه پیرگیاه رایج