نخود

نخود، گياهى با نام علمى Cicer arietinum از خانواده حبوبات و علفی، يکساله، کوچک، کرک‌دار، روزبلند که تقريباً ۲۵ تا۵۰ سانتیمتر ارتفاع دارد. ريشهٔ آن به خوبى منشعب مى شود و تا عمق ۱ الى ۲ مترى خاک نفوذ مى کند. ساقهٔ آن مستقيم، منشعب، استوانه اى و پرزدار است. برگ هاى آن مرکب، متناوب که حدود ۵ سانتیمتر طول داشته و داراى ۹ تا ۱۵ جفت برگچه با يک برگچهٔ منفرد در انتها است.

گل هاى نخود داراى کاسه گلى بلند و باريک است که از ۵ کاسبرگ به هم پيوسته تشکيل يافته است. داراى يک تخمدان و ۱۰ پرچم به شکل ديادلفوس است. پرچم ها‌ هم زمان با باز شدن جدارهٔ غشاء بساک به طور دسته جمعى و قبل از باز شدن گل در بالاى کلاله قرار مى گيرند و لذا امکان دگرگشنى را کاهش مى دهند.

در مرحله اول وجين و مبارزه با علف های هرز در مزرعه نخود انجام می شود. خاک دادن پای بوته ها به علت پرشاخ و برگ بودن گياه به ويژه در ارقام پابلند ضروری است و در کشت سطحی نخود پس از خروج گياهچه وقتی ارتفاع بوته به Cm 25-20 رسيد مقداری خاک پای بوته ها می ريزند. عمليات وجين و سله شکنی در مزارع نخود لازم و معمولاً توأماً انجام می گيرد و 4-3 هفته پس از کاشت، وجين سطحی بين رديف ها در بالا بردن محصول مؤثر واقع خواهد شد و در صورت لزوم  4-3 هفته بعد اين کار تکرار خواهد شد.

کنترل شيميایی علف های هرز در مزارع نخود نيز مقرون به صرفه می باشد. علفکش هایی همچونPrometryne 2 – 3 kg/he  و  Simasin 2 kg/he مورد استفاده قرار می گيرد.

در کشت اين گياه آبياری محصول را ضمانت می کند اما به اشباع بيش از حد خاک، بايد دقت داشت زيرا تجمع آب، پژمردگی در گياه را تسريع می بخشد. آبياری های مکرر، موجب کاهش محصول، افزايش رشد رويشی و تأخير در رسيدگی فيزيولوژيکی می شود.       

طبق بررسی ها در شرايط رطوبت کم هر 14 روز يکبار، آبياری در ازدياد محصول واريته های دانه درشت مؤثر خواهد بود.

متأسفانه امروز نخود که یک ماده غذایی بسیار مفید و پرانرژی است که از سفره ایرانیان در حال حذف شدن است و شاهد استفاده کمتر آن در رژیم غذایی ایرانیان هستیم. با افزایش مصرف غذاهای خارجی و فست فود در سفره های ایرانی مصرف این ماده غذایی در طول روز و حتی در سال بسیار کمتر از گذشته شده است. نخود که جزء خانواده حبوبات محسوب می شود دارای املاح، ویتامین و پروتئین های متعددی از جمله نشاسته، کلسیم، فسفر، آهن، سدیم، پتاسیم، روغن گیاهی، مس و ویتامین هایی مانند ویتامین آ، ب2 و ب1 است.

بنابراین نخود دارای اسیدآمینه های مختلف، ویتامین ها و مواد معدنی بسیار مفیدی است که می توانیم بگوییم نخود نه فقط یک غذا بلکه به عنوان یک دارو محسوب می شود. نخود از زمان های بسیار دور مصرف خوراکی و درمانی داشته است. رازی و ابن بیطار کاملا آنچه را که دیسکورید درباره Erebinthos (نخود به یونانی) شرح داده به نقل قول از وی تحت عنوان حمص آورده اند و طبق نوشته ابوریحان، اربیوتوس، حمص است که به پارسی نخود می نامند.

پاک کننده و بازکننده انسداد جگر، طحال و کلیه، پاک کننده زخم های چرکی و قوبا (بیماری پوستی که از اگزما شروع و به پسوریازیس می رسد)، نرم کننده ورم های بناگوش و غدد جنسی، خارج کننده چرک از زخم های چرکی و جراحت سرطان (ضماد آن با عسل) است.

نخود تقویت کننده قلب بوده و در رفع یبوست های حاد و مزمن مۆثر است همچنین عضلات اسکلتی را تقویت می کند و به همین دلیل مصرف آن به ورزشکاران توصیه می شود.

نخود دارای خاصیت ضدسرفه و سرماخوردگی است. این ماده غذایی سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند بنابراین به افرادی که دارای بیماری های خود ایمنی مانند ام اس هستند نیز توصیه می شود.

نخود از بین برنده انگل های روده، برطرف کننده درد سینه و تنگی نفس، تقویت کننده ریشه مو، درمان زردی، درمان دردهای کلیه و افزایش حافظه است.

نخود برای درمان پوکی استخوان به دلیل منابع غنی کلسیم بسیار سودمند است. در دوران رشد استخوان ها و دندان ها مصرف آن توصیه می شود. همچنین این ماده غذایی چنانچه با عسل ترکیب شود و به صورت یک پماد درست شود به عنوان التیام دهنده زخم ها مفید خواهد بود.

خوردن آب نخود پخته با قدری نمک، بازکننده ی گرفتگی ها، مُدر و برای درد سینه و زخم های ریه مفید است.

خوردن آب خیس کرده نخود برای کاهش ورم لثه ها و تسکین درد دندان مفید است.

روغن نخود در درجه سوم گرم و خشک است، تند و با قدرت نفوذ بالاست. حالت روان و رنگ قهوه ای تیره داشته و در دمای 15- درجه منجمد می شود.

روغن نخود مقوی مو است.

روغن نخود درد دندان و لثه را تسکین می دهد.

روغن نخود مؤثر در دردهای سرد است، آشامیدن آن باعث رفع لک های صورت می شود.

مالیدن آن به زیر شکم باعث تقویت نیروی جنسی می گردد.

اگر روغن نخود به کف سر مالیده شود برخی از انواع سر درد را درمان می کند.