خبرگزاري آريا- سبوس باعث کاهش چربي خون شده و از بروز بيماري قلبي- عروقي پيشگيري مي‌کند.
متخصصان مي‌گويند نان و برنج کامل مصرف کنيد زيرا سبوس موجود در آن‌ها براي دستگاه گوارش و رفع مشکلاتي مانند يبوست، چربي خون بالا و اضافه وزن مفيد است.
اين روزها که تب کاهش وزن بالا گرفته، بيشتر خانم‌ها به دنبال مواد غذايي اي با سبوس کامل هستند و حتي عده‌اي سبوس را جداگانه مي‌خرند و در غذاهايشان استفاده مي‌کنند تا از خواص آن بهره ببرند. گفتگوي زير با متخصص تغذيه و رژيم درماني و استاد انستيتو تحقيقات تغذيه در اين مورد است.
همه مي‌گويند سبوس ماده غذايي مفيدي است اما دليل مفيد بودن آن چيست؟
بهترين خاصيت سبوس که از قديم شناخته شده است، به فيبر آن برمي‌گردد که از يبوست و چاقي پيشگيري مي‌کند.
حسن ديگر سبوس، القاي حس سيري است زيرا مثلاً غلات سبوس‌دار بيشتر از غلات تصفيه شده در دستگاه گوارش مي‌مانند و آب به خود مي‌گيرند و احساس سيري بيشتري به فرد مي‌دهند.
فايده ديگر سبوس، کاهش جذب کلسترول است که باعث کاهش چربي خون شده و غيرمستقيم از بروز بيماري‌هاي قلبي- عروقي پيشگيري مي‌کند. سبوس 18-15 درصد کلسترول خون را پايين مي‌آورد؛ مثلاً فردي که کلسترول 220 دارد، اگر روزانه نان کامل مصرف کند، اين کلسترول به زير 200 يعني حد طبيعي مي‌رسد.
سبوس جذب قند را نيز کم مي‌کند و زمينه ابتلا به ديابت را کاهش مي‌دهد.
اين ماده غيرمستقيم بر فشارخون هم تأثير دارد. به اين ترتيب که کاهش وزن و کاهش چربي خون مي‌تواند باعث کاهش فشارخون شود اما مستقيم در درمان فشارخون موثر نيست.
در ضمن جويدن بهتر و بيشتر سبوس نيز براي دندان‌ها مفيد است.
سبوس حاوي چه مواد مغذي اي است؟
دليل اصلي مغذي بودن سبوس، وجود ويتامين‌هاي گروه B است. وقتي سبوس غلات جدا مي‌شود، ويتامين‌هاي B1 يا تيامين، B3 يا نياسين و بيوتين در آن‌ها کم مي‌شود. در واقع، منبع اصلي ويتامين‌هاي گروه B غلات هستند اما نان‌هاي سفيد و بدون سبوس از اين لحاظ فقير تلقي مي‌شوند. به علاوه، در غلات، انواع مواد معدني مثل آهن، منيزيم، کلسيم و فسفر نيز وجود دارد اما وجود فيبر در سبوس غلات جذب اين مواد معدني به خصوص آهن و کلسيم را تأمين مي کند.
سبوس غلات مختلف از نظر ارزش غذايي با هم تفاوت دارند؟
بله. بهترين سبوس در گندم و جو وجود دارد. تفاوت سبوس گندم و جو خيلي زياد نيست ولي بهتر است سبوس غلات مختلف را با غلات مصرف کنيم نه جداگانه.
دليل اصلي مغذي بودن سبوس، وجود ويتامين هاي گروه B است. وقتي سبوس غلات جدا مي‌شود، ويتامين هاي B1 يا تيامين، B3 يا نياسين و بيوتين در آن ها کم مي شود.
مصرف سبوس حد و اندازه‌اي دارد يا هر چه بيشتر بخوريم بهتر است؟
سبوس غلات همان طور که خواص مفيدي دارد اگر بيش از اندازه مصرف شود، مي‌تواند مشکل‌ساز شود. اگر ميزان مصرف سبوس از حد اعتدال خارج شود، باعث کاهش جذب املاح دو ظرفيتي خواهد شد. مثلاً کلسيم، آهن و روي به ترکيب‌هاي موجود در فيبر سبوس مانند فيتات‌ها و فسفات‌ها متصل مي‌شوند و جذبشان کاهش پيدا مي‌کند.
مگر مجاز به دريافت چقدر فيبر از طريق منابع غذايي هستيم؟
حداکثر فيبر مجاز مصرفي روزي 30 گرم است يعني اگر نان ها را سبوس دار انتخاب کنيم و در روز 3-2 واحد ميوه و 2 فنجان سبزي مصرف کنيم، اين مقدار فيبر به دست مي‌آيد.
مصرف سبوس به چه کساني توصيه مي‌شود؟
کساني که اجابت مزاج خوبي ندارند، اضافه وزن دارند و به چربي، قند و فشارخون بالا مبتلا هستند.
براي چه کساني بايد محدود شود؟
افرادي که دستگاه گوارش حساسي دارند و نمي‌توانند فيبر سبوس را تحمل کنند بايد ميزان مصرف خود را کاهش دهند. البته برخي افراد نشانگان روده تحريک‌پذير دارند و گاهي بايد سبوس در برنامه غذايي آن‌ها باشد و گاهي نباشد. در اين مورد بايد با مشاور تغذيه مشورت کرد.
مصرف سبوس به تنهايي خوب است؟
مصرف سبوس را به تنهايي توصيه نمي‌کنم ولي مي‌توان در روز به مقدار يک قاشق مرباخوري به افرادي که در شرايط خاص يبوست دارند مثلاً خانم‌هاي باردار يا شيرده سبوس جداگانه داد.
خواص دارويي سبوس گندم:
با مصرف روزانه سبوس گندم مي‌توان از ابتلا به بيماري‌هاي پوکي‌استخوان، يبوست« اختلالات روده بزرگ»، کم‌خوني، چاقي، چربي‌خون، سرطان روده، بيماري‌هاي قلبي و عروقي، سوء هاضمه، ضعف اعصاب، ضعف عمومي و جنسي پيشگيري کرد.
سبوس، جدار خارجي گندم است که داراي مقادير زيادي از مواد فسفردار، همچنين داراي انواع ويتامين‌هاي E و B ،آهن، منيزيم، روي و کمي کلسيم است.
ويتامين E و روي موجود در سبوس از ريزش و سفيد شدن زود هنگام موي سر جلوگيري و باعث شادابي و طراوت پوست مي‌شود.
فيبر موجود در سبوس موجب مي‌شود هضم مواد نشاسته اي با سرعت کمتري انجام شود که در نتيجه قند به آهستگي و به ميزان کمتري وارد خون شده و همچنين از بالا رفتن يک باره قندخون جلوگيري مي کند.
در تنظيم سيستم گوارش و رفع يبوست هيچ ماده‌اي با قدرت سبوس برابري نمي کند و سبوس موجب رانش مدفوع در طول لوله‌هاي روده کوچک و بزرگ شده و تحرکات موجي شکل روده‌ها را تقويت مي‌کند، در نهايت ملين و برطرف کننده يبوست است.
فيبرهاي محلول با اتصال به اسيدهاي صفرا که داراي کلسترول هستند مانع جذب آن‌ها مي‌شود و از اين طريق چربي و کلسترول خون را کاهش و از چاقي جلوگيري مي‌کند.
فيبر موجود در سبوس براي درمان يبوست و تنظيم سيستم گوارش بسيار مفيد است.
سبوس گندم از بيشتر املاح و ويتامين‌هاي مورد نياز بدن به اندازه کافي برخوردار است لذا مصرف آن در دوران بارداري و شيردهي به مادران توصيه مي‌شود و چنانچه به طور مداوم مصرف شود عامل افزايش قد در کودکان و نوجوانان نيز خواهد شد.
طريقه مصرف سبوس گندم اين است که روزانه براي هر نفر يک تا دو قاشق غذاخوري در داخل انواع غذاهايي چون انواع سوپ‌ها و آش، سالاد، ماست و انواع خورش ها، کتلت، کوکو سبزي و سيب زميني، انواع خوراک ها ريخته شود و يا يک قاشق مرباخوري داخل يک ليوان شير و يا انواع آبميوه ها استفاده شود.
طرز تهيه ماسک صورت سبوس: يک قاشق غذاخوري سبوس گندم، دو قاشق ماست تازه را کاملا مخلوط نموده پس از 5 دقيقه به عنوان ماسک صورت مصرف نماييد و 15 دقيقه بعد با آب ولرم بشوييد.
طرز تهيه سس سبوس: از مخلوط يک قاشق غذاخوري سبوس،6 قاشق غذاخوري آبليمو، يک قاشق روغن زيتون و مقدار کمي نمک مي‌توان سس سبوس را استفاده کرد.
طرز تهيه سوپ براي درمان يبوست: «آلو، روغن زيتون، برنج نيمه ايراني، اسفناج، کدو سبز رنده شده و جعفري» را مخلوط کرده و زماني که سوپ پخته شد و آماده ظرف کردن بود يک يا دو قاشق غذاخوري سبوس را داخل سوپ ريخته و شب‌ها به جاي شام ميل کنيد.
براي پيشگيري از سفيدي و ريزش مو: يک قاشق سبوس گندم را با يک ليوان آب جوش دم کرده ( حرارت غير مستقيم) سپس آب آن را صاف کرده، دو سوم آن را ميل کنيد و يک سوم آب آن را به سر بماليد.