سنبل آبی هیولای تالاب / نفس های تالاب انزلی به شماره افتاد

خبرگزاری شبستان - گیلان؛ تالاب انزلی با 200 کیلومتر مساحت در شمال ایران یکی از زیباترین تالاب‌هایی است که تحت کنوانسیون رامسر در فهرست تالاب‌های بین المللی به ثبت رسیده است.

این تالاب محل تخم ریزی آبزیان و پناهگاه و مأمن پرندگان بومی و مهاجر و مهمترین منبع تکثیر و تولید ماهیان خاویاری و استخوانی دریای خزر است که با بیش از ۱۰۰ گونه پرنده، ۵۰ گونه ماهی و صدها گونه موجودات گیاهی اکوسیستم کم نظیری دارد.اما به دلیل سوء مدیریت در سال‌های گذشته و عدم فرهنگ سازی در خصوص حفظ این تالاب ارزشمند، هم‌اکنون در لیست سیاه مونترال قرار گرفته و دوران ناخوشی را سپری می‌کند.

این تالاب در سال‌های 1310 تا 1311 بیشترین صید ماهی حدود 15 هزار تن را داشته که به دلیل آلودگی، ورود فاضلاب‌های صنعتی، بیمارستانی، خانگی، ذخایر آن کاهش یافته به گونه‌ایی که صید ماهی در این تالاب به 200 تن رسیده است.

عمق تالاب انزلی در 50 سال گذشته حدود 10 متر بود که اینک به حدود 45 سانتیمتر رسیده و سطح کف تالاب بالا آمده و در برخی مناطق خشک شده است. زمانی کشتی‌های کوچک از آن عبور می کردند اما اکنون قایق‌ها نیز در برخی نقاط تالاب به گل می‌نشینند.

این تالاب زیبا وکم نظیر علاوه بر دست و پنجه نرم کردن با انواع آلودگی‌ها با خطرات دیگری نیز مواجه است، زمانی آزولا نفس‌های این تالاب را به شماره انداخته بود که به دلیل رشد سریع در فصل تابستان سطح تالاب را می‌پوشاند به نحوی که از نظر زیست محیطی باعث کاهش میزان نفوذ نور واکسیژن به داخل آب شده و باعث به مخاطره انداختن حیات آبزیان می‌شد.

اما امروز تالاب نیمه جان انزلی علاوه بر مقابله با آزولا، باید زخم دیگری را متحمل شود که همین جان را نیز از او می‌گیرد. سنبل آبی مهاجمی غیر بومی که با رشد سریع خود در تالاب، معضلی به مراتب خطرناک تر از آزولا است.

این گل یک گیاه آبزی شناور، بومی کشور آمریکای جنوبی، برزیل است که به دلیل داشتن گل‌ها و برگ‌های گوشتی زیبا به عنوان گل زینتی استفاده می‌شود، اما در پشت این ظاهر زیبا، گیاهی با برگ‌های پهن و قطور است که بر روی آب شناور بوده و از ورود نور خورشید به داخل آب جلوگیری کرده و خفگی آبزیان را موجب می‌شود.

این گیاه می‌تواند در طول یک هفته جمعیت خود را دو برابر کرده و در زمانی کوتاه  تالاب را مسدود کند.

تالاب انزلی در حال مرگ تدریجی

قربانعلی محمدپور، رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست گیلان با بیان اینکه این تالاب در حال مرگ تدریجی است گفت: حداکثر عمق تالاب 2.5 کیلومتر در جنوب بندر انزلی و حداقل آن 45 سانتی متر است.

وی با اشاره به سنبل آبی، گیاه غیربومی مهاجم در تالاب انزلی گفت: متاسفانه امروز تالاب انزلی دچار معضلی جدی تر از آزولاست و آن گیاه مهاجم سنبل آبی است.

محمدپور با بیان اینکه در منطقه ای از شرق گیلان نیز رویش این گیاه رویت شده است افزود: دامنه این خطر بسیار گسترده‌تر از گیاه آزولاست که استان را طی 15  سال گذشته دچار آسیب کرده بود و باید تمهیدات ویژه در این خصوص انجام شود.

وی با تصریح اینکه این گیاه محیط زیست تالاب را با چالش جدی مواجه می‌کند اذعان کرد: این گیاه رشد انفجاری داشته و تمامی سطح را می‌پوشاند و جلوی تابش نور خورشید به تالاب را گرفته و مانع رسیدن نور به آبزیان کف تالاب می‌شود.

رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست گیلان با بیان اینکه سنبل آبی گیاهی زیبا و مورد پسند مردم است اذعان کرد: متاسفانه این گل به عنوا زینت جهت هدیه دادن در مناسبت‌های مختلف در سطح استان مورد استفاده است و در گلفروشی‌ها به وفور یافت می‌شود.

وی با تاکید بر آگاه سازی مردم از خطرات این گل برای محیط زیست استان به ویژه تالاب انزلی اذعان کرد: باید با این پدیده مقابله فرهنگی کرد که این امر نیازمند تنویر افکار عمومی است که کار بسیار سختی را در پیش داریم.

محمدپور با بیان اینکه با این پدیده در تالاب باید به صورت فیزیکی و مکانیکی برخورد کرد، گفت: مقابله با این پدیده آغاز شده و طی چند روز گذشته توانستیم با استفاده از کمک مردم در محدوده‌ایی این گل را از ریشه جمع آوری کنیم.

وی با بیان اینکه فرصت کم است اذعان کرد: 10 درصد این گونه گیاهی بعد از پوسیدگی، قابلیت رشد در سال آینده را دارد و باید 15 سال مداوم، هر 45 روز یکبار به صورت فیزیکی این گل را از ریشه جمع آوری کرد تا بتوانیم سطح تالاب را پاک کنیم.

با رشد سنبل آبی در محدوده تالاب گونه‌های متعدد آبزیان با خطری جدی مواجه هستند که ممانعت از ورود نور به داخل آب توسط برگ‌های پهن از فتوسنتز جلوگیری کرده و موجب خفگی آبزیان می‌شود.

علی اصغر خانی پور، رئیس پژوهشکده آبزی پروری اب‌های داخلی انزلی با بیان اینکه سنبل آبی یکی از گونه‌های خطرناک است افزود: متاسفانه تکثیر این گونه در تالاب در حال افزایش است.

وی با بیان اینکه گیاه مهاجم سنبل آبی به هیولای آبی معروف است اذعان کرد: متاسفانه تصور اشتباهی درباره این گیاه وجود دارد که آن را مانند نیلوفر آبی می‌دانند.

خانی پور اذعان کرد: متاسفانه در برخی نقاط استان از سنبل آبی به‌عنوان گیاه تزئینی استفاده می‌شود.

وی با بیان اینکه این گیاه قدرت بازسازی خود طی 15 روز را دارد، تصریح کرد: باید مقابله با این گیاه همه نوعه باشد تا اکوسیستم تالاب را نجات دهیم.

مقابله با پدیده سنبل آبی در تالاب انزلی نیازمند عزم همگانی همه دستگاه‌های اجرایی و عموم مردم است و طرح‌های کوتاه مدت و ضربتی علاج آنی مسئله است و نمی تواند جوابگوی تالاب باشد بلکه جهت پیشگیری از افزایش خطرات و خسارات رشد این گیاه باید مطالعات لازم انجام و طرحی بلند مدت تهیه شود تا مقابله با این پدیده نتیجه بخش باشد.

سنبل آبی زمانی  که سطح دریاچه‌ها را می‌پوشاند، یک عامل خطر و تهدید برای محیط‌های طبیعی محسوب می‌شود اما درصورت پرورش کنترل شده می‌تواند باعث تمیزی و کمک به تأمین اکسیژن در حوضچه‌های ساخته شده توسط انسان شود.