سوسک کلرادو یا سوسک برگخوار سیب زمینی:
این آفت بومی کشور آمریکا می باشد و سالها قبل در شیب شرقی سلسله جبال راکی Rocky روی گیاه بومی buffalo-fur با نام علمی Solanum rostratum زندگی می کرده است.
از سال ۱۸۵۹ به بعد که زراعت سیب زمینی در آمریکا رواج یافت آفت سیب زمینی گردید و سوسک تمایلی به تغذیه و تخمریزی روی گیاه هرز میزبان نشان نداد.
در سال ۱۸۷۷ همراه با غده های آلوده به اروپا آورده شد. سپس در سال ۱۹۲۲ در شهر بردو فرانسه حالت طغیانی به خود گرفت و بعد از چندین سال قسمتهای زیادی از اروپای مرکزی و شرق اروپا را مورد تهاجم قرار داد.
در ایران سوسک کلرادو برای اولین بار در شهرستان اردیبل در سال ۱۳۶۳ گزارش گردید.
در آن سال زراعتهای سیب زمینی در سطح ۹ هزار هکتار سمپاشی شد. سوسک کلرادو طالب آب و هوای معتدل و زمستان سرد است.
حرارت بالاتر از ۵/۱۱ درجه سانتی گراد برای نشو و نمای سوسک مؤثر شناخته شده است. تخم در حرارت کمتر از ۱۲ درجه سانتیگراد تفریخ نمی شود و حرارت بالاتر از ۳۵ درجه سانتی گراد تخم و لاروها را می کشد و سوسکها برای فرار از گرما به داخل خاک پناهنده می شوند.
این آفت علاوه بر سیب زمینی روی گوجه فرنگی، بادمجان، توتون، فلفل فرنگی و عده زیادی از گیاهان هرز می تواند تغذیه کند.
● زیست شناسی:
زمستان را به صورت حشره کامل در داخل خاک و در اعماق مختلف آن سپری می کند. در اوایل بهار که حرارت خاک در بستر سوسک به حدود ۱۲ درجه سانتی گراد رسید از محلهای زمستان گذران خارج و شروع به فعالیت می کند.
در شهرستان اردبیل خروج سوسکهای زمستانه معمولاً از اواخر فروردین تا اوایل اردیبهشت ماه می باشد.
سوسکها در ابتدای خروج ۳-۲ روز در سطح خاک استراحت کرده سپس در هوای گرم و آفتابی شروع به فعالیت و پرواز می کنند.
حشرات کامل بعد از یک تغذیه کافی از جوانه ها و برگها که معمولاً چند روز طول می کشد در ساعات گرم و آفتابی روز به جفت گیری پرداخته،سپس حشره ماده تخمهای خود را در دستجات ۸۰-۲۰ تائی در سطح زیرین برگها قرار می دهد.
یک سوسک زمستانه ممکن است تا ۲۴۰۰ عدد نیز تخم بگذارد. تخمها در حرارت ۲۵-۲۰ درجه سانتی گراد طی ۶-۴ روز و در حرارت پائین تر طی ۳-۲ هفته تفریخ می شوند و در حرارت بالاتر از ۳۵ درجه خشک شده و نازا می شوند.
این حشره دارای ۴ سن لاروی است و تا ابتدای شفیره شدن ۴ نوبت پوست عوض می کند. دورة لاروی حدود ۱۵ روز طول کشیده و سپس لارو در داخل خاک در گهوارة گلی و در عمق ۱۰-۳ سانتی متری تبدیل به شفیره می شود.
شفیرگی حدود ۲۰ روز به طول می انجامد. نسل اول این آفت حدود ۴۵ روز به طول می انجامد.
در اردبیل سوسکهای نسل اول از دهة اول تیر ماه به بعد از شفیره خارج و در ساعات گرم روز به تدریج در خاک دیده می شوند.
قسمت عمده ای از جمعیت سوسکهای نسل اول به زیر خاک رفته و در عمق ۲۵-۱۰ سانتی متری یا بیشتر، دورة استراحت دراز مدت ۳-۱ ساله را می گذرانند.
اما عده ای نیز به دورة استراحت نرفته و در سطح زراعت باقی مانده، جفت گیری و تخم ریزی می نمایند و نسل دوم آفت را می سازند.
طرز تغذیه و رشد و نمو افراد نسل دوم مشابه با نسل اول آفت می باشد و حشرات کامل در اواخر تابستان و اوایل پائیز به دیاپوز رفته و همان گونه زمستان را در درون خاک سپری می کنند. این آفت در دیگر نقاط دنیا ۴-۱ نسل در سال دارد.
● کنترل:
▪ کنترل زراعی
در شهرستانهای اردبیل در سالهائی که قیمت محصول ارزان و هزینه های زراعی برابر قیمت فروش محصول است سیب زمینی در مزرعه رها شده و یا با دقت جمع آوری نمی گردند. ب
قایای غده های سیب زمینی در بهار آینده جوانه زده و سبز می شود و چنانچه قبل از تخم ریزی سوسکها، کنده و معدوم نگردد، کانون نشو و نمای آفت می شود.
اما در سالهائی که قیمت سیب زمینی گران است کشاورز به منظور سود زراعی بیشتر تا چند سال پی در پی در یک زمین، سیب زمینی می کارد و چون گیاه سودآور دیگری هم طراز سیب زمینی در منطقه وجود ندارد تناوب زراعی رعایت نمی شود. در نتیجه خسارت آفات بالا می رود.
بنابراین جمع آوری و حذف بقایای آلوده و تناوب زراعی در امر مبارزه بسیار مهم می باشد.
▪ کنترل شیمیایی
۱) فوزالن(زولون) EC ۳۵% و ۲لیتر در هکتار
۲) اندوسولفان(تیودان) EC۳۵% و ۲- ۱لیتر درهکتار
۳) تیودیکارب(لاروین) DF ۸۰% یک کیلوگرم در هکتار.