دستور العمل نمونه برداری از خاک:
تجزیه خاک :تجریه خاک برای تمام محصولات کشاورزی اساس توصیه کودی می‌باشد.
نمونه‌هایی که از مزارع آزمایشی گرفته می‌شود از اهمیت خاصی برخوردار است. چه این نمونه‌ها اساس آزمایشات را تشکیل می‌دهند. نمونه‌های خاک از نظر مقدار مواد غذایی و سایر مواد مربوطه مورد تجزیه قرار می‌گیرند.
نمونه خاک
ایده‌آل‌ترین نمونه خاک بایستی حداقل 400 گرم وزن داشته باشد مگر اینکه مقدار بیشتر از 400 گرم درخواست شده باشد. نمونه‌ها بایستی داخل یک پاکت پلاستیکی ریخته شود و خود داخل پاکت دیگری قرار گیرد. اطلاعات هر نمونه را بایستی طوری روی پاکت نوشت که پاک نشده و بتوان آن را خواند
اطلاعات بایستی شامل محل نمونه‌برداری، نام زارع یا مشتری و نوع محصول باشد.
به‌عنوان یک قاعده کلی مزارعی که تا 10 هکتار وسعت داشته باشند را به‌عنوان یک واحد نمونه‌برداری می‌توان محسوب کرد. با توجه به این نکته که کل مزرعه از بابت جنس خاک، نوع زراعت قبلی و نوع کود استفاده شده یکسان باشد. مزارع بزرگ و مزارعی که از یک‌دستی برخوردار نیستند باید به قطعات کوچکتر یک‌دست تقسیم و از هر قسمت جداگانه نمونه‌برداری کرد.
وسایل مورد نیاز نمونه‌برداری
1- مته نمونه‌برداری چرخشی (در صورت در دسترس نبودن بیل و یا بیلچه ترجیحا" از جنس ضدزنگ)
2- سطل پلاستیکی بزرگ
3- پاکت پلاستیکی نمونه‌برداری
4- برچسب بزرگ
نمونه‌برداری از خاک باغات مرکبات و میوه‌جات
نمونه‌ای که به آزمایشگاه‌های فوسین ارسال می‌گردد بایستی نماینده تمامی منطقه‌ای باشد که در آن آزمایش پیاده می‌گردد. زمین محل آزمایش بایستی کاملاً یکنواخت بوده و هیچ تفاوت آشکاری در آن دیده نشود. برای تهیه یک نمونه بایستی در مسیری به شکل " w " در سطح مزرعه نمونه‌های فرعی تهیه گردد.
توصیه می‌شود که برای تهیه هر نمونه 20 تا 30 نمونه فرعی گرفته شود. نمونه‌های فرعی بایستی کاملاً مخلوط شده و از آن یک نمونه 400 گرمی برای ارسال به آزمایشگاه تهیه شود.
نمونه‌برداری خاک برای باغات مرکبات ومیوه‌جات بایستی از عمق 25 تا 30 سانتیمتری تهیه گردد و قبل از نمونه‌برداری پنج سانتیمتر از پوشش روی خاک برابر شکل زیر کنار زده شود.
در باغات مرکبات و میوه‌جات تهیه نمونه‌های فرعی بایستی به روش " w " شکل باشد و محل گرفتن آنها بایستی از محیط اطراف برابر شکل زیر باشد.
نمونه‌برداری بایستی از منطقه‌ای در زیر تاج درخت گرفته شود.
نمونه‌ها بایستی طوری از زمین اطراف درخت گرفته شود که نماینده خاک پای درخت باشد. قابل توجه است که خاک بین ردیف درختان وضعیت متفاوتی از خاک زیر درخت دارد. بایستی بخاطر داشت که وسائل نمونه‌برداری طوری تمیز باشد که مانع آلودگی نمونه‌ها گردد. همچنین نمونه‌برداری نبایستی بعد از کود پاشی صورت گیرد.
محل آزمایش
نمونه خاک بایستی نماینده منطقه مورد آزمایش باشد. شرایط منطقه می‌بایست یکنواخت باشد. اندازه مزرعه آزمایشی با توجه به روش مصرف فرآورده و همچنین هدف آزمایش که تحقیقاتی و یا ترویجی باشد متفاوت است.
طرز نمونه‌برداری از خاک مزارع
1- انتخاب مسیر نمونه‌برداری
با استفاده از شکل W می‌توانیم مسیر نمونه‌برداری خود در مزرعه را تعیین کنیم. با توجه به شکل‌های پایین Wفرضی را طوری روی زمین تصویر می‌کنیم که شروع و پایانش دور از محل ورود به مزرعه باشد و همچنین از نقاطی که نمایانگر کل زمین نیست نیز نگذرد (مثل کنار پرچین‌ها، محل انبار شده کود حیوانی، محل‌های آغشته به ذغال و خاکستر چوب و غیره).
2- چگونگی انجام عمل نمونه‌برداری
در مسیر W فرض شده بر روی زمین حداقل 20 نمونه (و نه به هیچ وجه کمتر) با فاصله‌های مناسب به شرح زیر برمی‌داریم. ابتدا 5 سانتیمتر رویه خاک را کاملاً کنار می‌زنیم کیلو از خاک در عمق 15 سانتیمتری (15 سانتیمتر بعد از برداشتن 5 سانتمیتر رویه خاک) را برداشته داخل سطل پلاستیکی می‌ریزیم.
بنابراین حداقل بیست بار نمونه‌برداری حدود 10 کیلوگرم خاک داخل سطل است. خاک داخل سطل را به‌خوبی به‌هم می‌زنیم و سعی می‌کنیم خاکی از درون سطل بیرون نریزد از خاک مخلوط شده داخل سطل بیشتر از نصف کیسه پلاستیکی نمونه‌برداری (حدود 1000-750 گرم) را پرمی‌کنیم و سر کیسه را محکم می‌بندیم. سپس روی کیسه برچسب زده، مشخصات مزرعه از قبیل جنس خاک، نوع محصول، محصول مورد کشت در آینده، کشت قبلی، اسم مزرعه، محل مزرعه، تاریخ نمونه‌برداری و نام نمونه‌بردار را ذکر می‌کنیم.
نکات کلی و مهم در نمونه‌برداری
1- خاک نمونه‌برداری شده نمی‌بایست حاوی برگ و ساقه گیاهان باشد.
2- قبل از شروع به نمونه‌برداری از تمیز بودن وسایل نمونه‌برداری (مته یا بیل، بیلچه، سطل) مطمئن شویم.
3- بعد از دادن کود به زمین نمونه‌برداری نکنیم. بهترین زمان نمونه‌برداری بعد از برداشت محصول است.
4- یکی از مهمترین نکات اطمینان از صحت مشخصات ذکر شده بر روی برچسب است.
مقدمه
از تجزیه برگ نمی‌توان برای پیش‌بینی احتیاجات فصلی گیاهان به مواد غذایی استفاده نمود، زیرا سطح مواد غذایی در برگ بسته به زمان، مرحله رشد، شرایط محیطی می‌تواند تغییر نماید. از تجزیه برگ تنها برای تشخیص مشکلات تغذیه‌ای گیاه در مقطع خاصی از زمان استفاده می‌گردد. تجزیه خاک قابل اعتمادترین روش برای پیش بینی عناصر غذائی در دسترس است.
وسایل مورد نیاز نمونه‌برداری
1- قیچی
2- کیسه پلاستیکی نمونه‌برداری
3- برچسب بزرگ
طرز نمونه‌برداری
ابتدا مسیر نمونه‌برداری به شکل فرضی " w " ( همانند مسیر نمونه‌برداری خاک مزارع ) انتخاب می‌شود. در هر نقطه انتخاب شده برای نمونه‌برداری چندین برگ که هم سن و از لحاظ مرحله رشدی مشابه هستند انتخاب می‌شود. معمولاً برگ‌هایی که به اندازه واقعی خود رشد کرده باشند و دور از نقطه رشد گیاه باشند ترجیح داده می‌شود.
تنها از برگ نمونه گرفته شود نه از ساقه و ریشه. از برگ‌های له و یا پاره شده، آلوده به آفات، بیماری‌ها و یا سایر عوارض استفاده نگردد. از نمونه‌برداری برگ‌های گل آلوده و یا آغشته به خاک خودداری شود.
پس از انتخاب نمونه‌ها، برگ‌ها را کاملاً با هم مخلوط نموده و از آنها به اندازه‌ای که یک پاکت پلاستیکی را پر کند انتخاب می‌گردد.
اگر برگ‌ها خیس هستند آنها را با یک پارچه یا آب خشک‌کن خشک نمایید. سپس روی کیسه اتیکت بزنید و مشخصات مزرعه، تاریخ و سایر اطلاعات لازم را ثبت کنید. نمونه‌های مختلف را جدا از یکدیگر نگه دارید.
توجه:
نمونه‌برداری از برگ بایستی قبل از اولین محلول پاشی و ده روز پس از دومین محلول پاشی از کلیه تیمارها و شاهدها جداگانه صورت گیرد.
نمونه‌های برگ و علوفه از گیاهان زراعی و نباتات علوفه‌ای
نمونه‌برداری از برگ گیاهان زراعی
از تجزیه برگ نبایستی برای پیش‌بینی احتیاجات فصلی مواد غذایی استفاده نمود، چونکه سطح مواد غذایی برگ بسته به فصل رشد، مرحله رشد، شرایط غالب رشدی متفاوت است. از تجزیه برگ تنها برای تشخیص مشکلات تغذیه‌ای گیاه در مقطع بخصوصی از زمان استفاده می‌گردد. تجزیه خاک از قابل اعتمادترین روشها برای پیش‌بینی وضعیت خاک مزرعه در فصل کشت است. از روش نمونه‌برداری که برای خاک شرح داده شده است برای برگ استفاده می‌گردد. در هر نقطه تعداد زیادی برگ هم‌سن گرفته خواهد شد. ترجیحاً از برگ‌های توسعه یافته اولیه و خارج از محل رشد گرفته شود.
تنها از برگ نمونه گرفته شود نه از ساقه و ریشه. از برگ‌های کوبیده شده و یا پاره شده آلوده به آفات، بیماری‌ها و یا سایر عوارض استفاده نگردد. از نمونه‌برداری از برگ‌های گل‌آلوده و یا آغشته به خاک خودداری شود. برگ‌ها را کاملاً با هم مخلوط نموده و از آنها به اندازه‌ای که یک پاکت پلاستیکی پر شود انتخاب می‌گردد. اگر برگ‌ها خیس هستند آنها را با یک پارچه آب خشک‌کن خشک نمایید، اتیکت بزنید. نمونه‌های مختلف را جدا نگه دارید.
توجه:
نمونه‌برداری از برگ بایستی قبل از اولین محلول پاشی و ده روز پس از دومین محلول پاشی صورت گیرد.