ویروس موزاییک زرد گندم:
نام علمی : Wheat Yellow MosaicVirus
این ویروس به نام ویروس موزاییک نوار دوکی گندم هم معروف است و جزء ویروسهای خاکزاد گندم محسوب میشود.
نشانههای بیماری تا حدودی شبیه بیماری موزاییک خاکزاد گندم است. نشانههای بیماری بیشتر روی برگهای پایینی در اوایل بهار مشهود است. در صورت بالا رفتن دما علایم بیماری پنهان میگردد.
علایم
نشانههای بیماری به صورت رگههای زرد- سبز رنگ در اوایل بهار ظاهرمیشود.
نوارهای ایجاد شده روی برگ، منقطع و باریک بوده و به صورت دوک در میآیند. وقتی دمای هوا پایین باشد، نوارها روی برگهای پرچم هم امتداد مییابند و مناطق رنگ پریده به هم پیوسته و نکروز ایجاد میکنند.
نوارهای مایل به قرمز در نوک برگ ایجاد و به مرور نکروز میشوند. درگیاهان آلوده پنجهزنی ضعیف بوده و کوتولگی دیده میشود.
تولید خوشه و دانه کاهش مییابد اما وزن دانهها تغییری نمیکند
عامل بیماری
پیکرههای ویروس به شكل میلهای بوده و به طور معمول 15 تا 18 نانومتر قطر و 200 تا 2000 نانومتر طول دارد. پارتیکلهای نخ مانند نسبتا غیر عادی و بیشتر به طور خوشهای شكل هستند. پارتیکل ویروس اغلب در سلولهای اپیدرمی و پارانشیم برگهای آلوده – كه نامتراکم است- دیده میشود؛ در نتیجه جداسازی مشکل است.
ناقل
این ویروس از طریق قارچ Polymyxa graminis به داخل ریشه گندم وارد میشود.
چرخه بیماری
ویروس در غیاب گندم در خاک به سر میبرد و ظاهراً قادر است مدت زیادی همراه قارچ ناقل در خاک به سر ببرد. در پاییز این ویروس از طریق قارچ به ریشه گیاه وارد میشود.
آلودگیهای پاییزه خطرناک است، ولی آلودگیهای بهاره چندان مهم نیستد. بیماری، تحت شرایط خنک بهار بیشتر قابل شناسایی و در شرایط گرم بهار کمتر مشهود است.
کنترل
تأخیر در کشت پاییز، بیماری را تا حد قابل توجهی كاهش میدهد. تناوب کشت باعث محدود کردن وقوع بیماری میگردد. استفاده از کود نیتروژندار و کود حیوانی تا حدودی باعث کاهش بیماری میگردد. همچنین در حساسیت ارقام گندم نسبت به این بیماری تنوع زیادی وجود دارد.