آشنایی با سم و انواع مسمومیت :
سم ماده ای است که اگر به مقدار کافی وارد بدن شود می تواند باعث آسیب دائم یا موقت بشود .
اگر چه بعضی از مسمومیت ها عمومی و از اقدام به خودکشی ناشی می شود ، اما بقیه بر اثر مصرف موادی است که ما روزانه از آنها استفاده می کنیم .
صرف نظر از علت ، مسمومیت همیشه به مراقبت های فوری پزشکی یا بیمارستانی نیاز دارند. هیچ وقت کوشش نکنید که شخص مسموم را وادار به استفراغ کنید ؛ این کار نه مفید نیست بلکه ممکن است حال مسموم را بدتر کند.
سیستم گوارش
غذا در دهان وروده ومعده بر اثر شیره هایی که از غده های مختلف ترشح می شود ؛ هضم می گردد. غذا وارد دهان می شود و پس ازعبور از مری به معده می رسد، بعد از یک هضم نسبی در معده غذا به مقدار کم وارد روده ی کوچک می شود . در اینجا مولکولهای غذا شکسته شده وتبدیل به مواد ساده ای می شود که خون می توادن آنها را جذب کند.
باقیمانده که معمولاً شامل مقدار زیادی رشته های سبزیجات است وارد روده ی بزرگ می شود ، در آنجا آب ومواد معدنی غذا جذب می شود وآنچه که باقی می ماند فضولات نهایی است که از راه مقعد از بدن دفع می شود .
کبد به عنوان یک کارخانه ی شیمیایی عمل می کند که به همراه سایر فعالیتها بعضی از سم ها را غیر فعال وخنثی می کند . کلیه ها خون را از وجود بسیاری از ناخالصی ها تصفیه می کنند.
چگونه سم وارد بدن می شود
سم ها چه تصادفی وچه عمدی ازراه های مختلفی وارد بدن می شود . از طریق دهان بوسیله خوردن یا نوشیدن مواد سمی از طریق ششها به وسیله ی استنشاق گازهای خانگی یا صنعتی ، بخارهای شیمیایی یا دود ناشی از آتش ، بخاری یا اگزوز موتور های بنزینی . از راه تزریق در نتیجه گاز گرفتن بعضی از حیوانات ، حشرات ، ماهی های سمی یا خزندگان یا بوسیه ی سرنگها ی تزریق زیر پوستی . از راه خذب بوسیله پوست ، در نتیجه تماس پوست با بعضی از اسپرهای سمی مانند حشره کش ها .
چگونه سم عمل می کند
سم از راه هاهی گوناگون در بدن عمل می کند ؛ بعضی وارد جریان خون می شوند ، بعضی از سم ها روی سلسله ی مرکزی اعصاب اثر می گذارند وباعث قطع تنفس ضربان قلب و سایر فرایند های حیاتی زندگی می شوند بعضی از سم ها جاگزین اکیسژن موجود در خون شده ومانع از رسیدن اکسیژن به بافتها می شوند بلعیدن سم مستقیماٌ روی مجراها ی غذا تأثیر می گذارد ودر نتیجه ایجاد استفراغ، درد و غالباً اسهال می کند. حلال های سمی ممکن است باعث سوختگی شدید لبها ، دهان ومری ومعده وایجاد درد شدید در این اندام ها هم بشوند .
عوارض و نشانه های عمومی
عوارض ونشانه های مسمومیت بسته به ماهیت سم وراه ورود به بدن فرق می کند با گرفتن اطلاعات از مصدوم با یکی از حاضرین کوشش کنید که به درستی نوع سم را مشخص کنید واگر بلعیده شده کی وچقدر. اطراف مصدوم را بگردید شاید یک ظرف شامل ماده سمی که خالی شده یا هنوز هم مقداری ماده سمی دارد پیدا کنید .
- مصدوم ممکن است هذیان بگوید وحالت تشنج داشته باشد بدون اینکه سابقه ی این حالت در او موجود باشد .
- عوارض و نشانه ها ی خفگی
- بیهوشی ممکن است دست بدهد .
- اگر سم بلعیده شده باشد مصدوم ممکن است شروع کند به اوغ زدن و استفراغ کند یا دچار اسهال شود .
- سوختگی اطراف دهان در صورتیکه با حلال های شیمیایی تماس پیدا کرده باشد .
هدف :
باز نگهداشتن راه تنفس ورساندن مصدوم به بیمارستان .
درمان عمومی
۱:خیلی سریع از مصدوم بپرسید که چه اتفاقی افتاد به خاطر داشته باشید که مصدوم هر آن ممکن است بیهوش شود ، نباید سعی کنید که مصدوم را وادار به استفراغ کنید . اگر در اطراف لبها یا دهان نشانه هایی از سوختگی مشاهده کردی به مصدوم آب یا شیر بدهید تا این سوختگی خنک شود .
۲:اگر مصدوم بیهوش بود ولی تنفس او حالت عادی داشت اورا در وضعیت بهبود قرار دهید
:۳اگر تنفس و ضربان قلب ایستاد بلافاصله روشهای نجات زندگی را شروع کنید
*توجه دقت کنید که خودتان به سمی که ممکن است در اطراف دهان مصدوم وجود داشته باشد آلوده نشوید.
۴:مصدوم را بلافاصله به بیمارستان برسانید وبه همراه او نمونه ای از جعبه محتوی قرص یا بطری یا هر چه که سم در آن بوده را به بیمارستان بفرستید.
سم خانگی
بسیاری از مواد که در خانه پیدا می شوند ممکن است سمی باشند مثلاً صابون مایع ، وسایل آرایش ، کبریت ، تربانتین ، سفید کننده ها ، چسب ها ، مرگ موش ؛ رنگ برها ، حشره کش ها وسمی که برای سمپاشی گیاهان بکارمی رود کودکان بیشتر در معرض چنین مواردی هستند چرا که آنها نمی توانند از پی آمدهای نوشین یا خوردن اینگوهن مواد آگاه باشند عوارض ونشانه های اینگونه مسمومیت ها بسته به نوع سم فرق می کند امّا در اکثر موارد در این گونه مسمومیتها استفراغ ودل درد وجود دارد .
کودکان به خوردن داروها وقرص هایی که در قفسه های دارو وجود دارند علاقمند هستند اگر چه بیشتر داروها وقرص ها که در خانه وجود دارند در صدرتیکه مطابق دستوری مصرف شوند خطرناک نیستند امّا بسیاری از آنها اگر بیش از اندازه مصرف شوند ایجاد مسمومیت می کنند . بعضی از داروها ی خطرناک قرص ها وکپسول هایی هستند که شیرین به نظر می آیند برای مثال بعضی از قرص های آهن آسپیرین بزرگسالان (بخصوص رنگی ها) .
توجـــه :
همیشه بطری ها وظرف ها ی محتوی مواد سمی را برچسب بزنید واز دسترس کودکان دور نگه دارید .
گیاهان سمی
خوردن بعضی از گیاهان که در باغچه ی خانه یا در بیابان پیدا می شوند خطرناک هستند وتماس با بعضی از آنها باعث واکنش هایی حساسیتی (آلرژیک ) بدن می شوند .
کودکان بخصوص ممکن است به طرف این گیاهان جلب شده وآنها را بخورند.
آبنوس دروغین : تاجذیزی پیچ وقارچهای سمی مثالهایی از گیاهان هستند که معمولاً باعث مسمومیت می شوند . عوارض ونشانه های این مسمومیت ها شبیه به مسمومیت غذایی است . وخامت حال شخص بستگی دارد که چقدر از این گیاهان خورده باشد . اگر احتمال می دهید که مصدوم دانه یا برگ گیاهان سمی را خورده است مهمترین کار شما این است که را ه تنفس اورا باز نگه دارید واو را بلافاصله به بیمارستان برسانید .
مسمومیت غذایی
وقتی غذا به طرز غیر بهداشتی نگهداری یا پخته شود ممکن است آلوده به باکتری ها شود که این باکتری ها ایجاد مسمومیت غذایی می کنند ؛ معمولترین این نوع باکتریها عبارتند از : استافیلوکوک که در مواد خوراکی تکثیر شده وایجاد مواد سمی (توکسین) می کند . دیگری سال موّنلاّ که یک باکتری عفونی است واز طریق اشخاصی که بهداشت را رعایت نمی کنند یا آشپزخانه های غیر بهداشتی انتقال پیدا می کنند.
عوارض ونشانه هامسمومیت ناشی از استافیلوکوک :
این عوارض ونشانه ها بین ۲تا ۶ ساعت پس از خوردن غذای آلوده ظاهر می شود .
*مصدوم دچار حالت تهوع شده وممکن است استفراغ کند.
*مصدوم ممکن است از دل درد شکایت کند وممکن است سردرد هم داشته باشد .
*در مراحل بعدی مصدوم احتمالاً دچار اسهال می شود .
عوارض ونشانه های شوک :
مسمومیت ناشی از سالمونلا:
عوارض ونشانه های ناشی از سالمونلا ممکن است حدود ۲ساعت پس از خوردن غذای آلوده
- یا پس از یک یا دو روز ظاهر می شود.
- مصدوم تب می کند .
- مصدوم دچار اسهال خواهد شد .
- مصدوم حالت تهوع پیدا کرده وشروع به استفراغ می کند .
- مصدوم از درد شکم می نالد .
- عوارض ونشانه ها ی شوک.
هدف
خبر کردن پزشک
درمان :
با توجه به درمان عمومی مسمومیت که قبلاً توضیح داده شده عمل می کنند.
۱- مصدوم را وادار سازید استراحت کند .
۲- به مصدوم مقدار زیادی مایعات بدهید .
۳_ اگر در مورد وخامت حال مصدوم تردید دارید ا.و را به بیمارستان یفرستید .
مسمومیت دارویی:
این حالت معمولاً از استعمال دارو ویا مواد مخدر به شکل غلط یا به مقدار زیاد ناشی می شود. استعمال غلط دارو معمولاً اینطور توصیف می شود .
م
صرف سرانه ی دارو به طرز غیر بهداشتی دارو یا مواد مخدر ممکن است استنشاق خورد. یا نوشید یا به بدن تزریق شود . کسانی که به طرز غلط دائماً دارو یا مواد مخدر به خود تزریق می کنند . احتمالاً نشانه هایی از طریق زیر پوستی روی بدنشان مشاهده می شود . این نشانه معمولاً در قسمت جلوی ساعد نزدیک آرنج دیده می شود . اگر چه ممکن است در سایر نقاط بدن هم این نشانه ها مشاهده شود . رگهای این ناحیه برجسته تر وعفونی هستند.
داروهایی که معمولاً خود سرانه مصرف می شوند عبارتند از آرام بخش ها (مثل آمفتامین ها )مواد مخدری که معمولاً منجر به مسمومیت می شوند .
مخدر ها مثل هروئین ومواد توهم زا مثل ( ال اس دی
عوارض ونشانه ها:
عوارض ونشانه های مسمومیت ناشی از استعمال خود سرانه دارو ومواد مخدر بر حسب نوع دارو ومقدار مصرف فرق می کند . همیشه استفراغ بلافاصله پس از مصرف صورت نمی گیرد امّا باید مراقب آن باشید مردمک چشم ها به صورت غیر عادی گشاد یا تنگ می شود .
مواد مخدر :
این مواد ممکن است بصورت خوردن قرص یا استنشاق وارد بدن شود. تنفس ابتدا مشکل شده و سر انجام قطع می شود . مصدوم ممکن است نشانه های از تزریق روی یک یا دو بازو داشته باشد .
آرام بخش ها :
تنفس کم عمق می شود . پوست مصدوم سرد ومرطوب می شود . ضربان سریع وضعیف ، احتمالاً بیهوشی .
محرک ها :
- مصدوم هیجان زده می شود . وبه فراوانی عرق می کند .
- مصدوم ممکن است دچار توهم ورعشه شود.
مواد توهم زا :
- مصدوم مضطرب شده وعرق می کند.
- مصدوم ممکن است دست به رفتار عجیب غریب بزند .
مصرف بیش از اندازه ی آسپیرین :
- مصدوم ممکن است دچار دل درد شود . واستفراغ کند واستفراغ ممکن است خون آلود باشد.
- مصدوم ممکن است بی حال وخواب آلوده شود.
- مصدوم احساس می کند که گوشش زنگ می زند.
- اشکال در تنفس.
- مصدوم ممکن است به فراوانی عرق کند. و ضربان پر …
درمان :
آنچه را که تحت عنوان درمان عمومی مسمومیت گفته شده دنبال می کنیم . مصدوم را به صورت اورژانس به بیمارستان برسانید وبرای شروع روشهای نجات زندگی آماده باشید.
مسمومیت ناشی از الکل :
الکل ماده ای است که سلسله ی مرکزی اعصاب را کرخت می کند . تأثیر الکل بر افراد مختلف فرق می کند . نوشیدن الکل به مقدار کم تنها یک تغییر کوچک در حال عادی انسان ایجاد می کند ولی اگر نوشیدن ادامه یابد الکل روی ناحیه ی عالی استدلالی مغز قسمتی که مسئول کنترل شکیبایی وقضاوت انسان است اثر می گذارد . همچنانکه میزان الکل در خون افزایش پیدا می کند رفتار فرد مبالغه آمیز وهماهنگی در رفتار مختل می شود . سر انجام توانائی ذهنی وجسمی عمیقاً مختل شده وممکن است بیهوشی دست بدهد.
عوارض ونشانه ها :
- از تنفس مصدوم بوی الکل به مشام می رسد.
- مصدوم ممکن است نسبتاً هشیار باشد یا بیهوش شده باشد .
- اگر مصدوم بیهوش شده باشد ممکن است بتوانید او را بیدار کنید امّا دوباره خیلی سریع بیهوش می شود .
در مراحل اولیه بیهوشی :
- مصدوم تنفس عمیق می کشد .
- صورت مرطوب وبرافروخته است.
- نبض پر وکامل است .
در مراحل بعدی بیهوشی :
- ضربان سریع ولی ضعیف می شود.
- نفس کم عمق می شود.
- صورت مصدوم خشک وپف کرده به نظر می آید .
- چشمها ومردمک چشم ها ممکن است گشاد شود.
توجـه :
اگر مصدوم زمین خورد و ضربه ای به سرش وارد شده عوارض ونشانه هایی که گفته شد احتمالاً تغییر پیدا می کند.