بادرنجبویه
یا بادرنگبویه یا وارنگ‌بو
(Melissa officinalis)
گیاهی است معطر و علفی.
.
برداشت
این گیاه معمولا در اواخر اردیبهشت، قبل از ظهور گل ها انجام می شود. برگ ها و
سرشاخه ها پس از برداشت، در جریان هوا قرار می گیرند تا به سرعت خشك شوند و
پس از آن در محل تاریك و خشك نگهداری می گردند
.
این
گیاه بومی مناطق مدیترانه ای است و در اروپا و آسیا نیز انتشار دارد. در ایران در
كنار مجاری آب ها و مناطق اطراف تهران، در شمال ایران در رشت و اطراف آن ، رودبار
و در آذربایجان و مناطق شرقی ایران و استان های غربی می روید
.
ساقه‌های
آن چهارگوش بوده و كمی كركدار است و به بلندی سی تا هشتاد سانتی‌متر می‌رسند.
برگ‌های
زرد مایل به سبز آن به شكل بیضی و یا قلب هستند و لبه آنها دندانه دندانه است.
وقتی برگها له شوند، بوی لیمو شیرین از آنها متصاعد می شود
.
از اواخر
تابستان تا اواسط پاییز، سنبله گل های كوچك بادرنجبویه به رنگ زرد كه بعدا به
صورتی كم رنگ یا سفید تبدیل می‌شوند، ظاهر می‌گردد
.
این
گیاه به كمبود آهن حساس می‌باشد و در خاك‌هایی كه از لحاظ آهن فقیر هستند اضافه
نمودن كودهای آهن دار ضروری است
.
گیاه
بادرنجبویه یا وارنگ بو محبوب
زنبور عسل
است، همچنین موجب از بین رفتن
افسردگی
می
شود و داروی مورد علاقه
ابوعلی سینا
بود
.
ملیسا
(Melissa)
نام
علمی بادرنجبویه است كه از واژه‌ای یونانی، به معنای زنبور گرفته شده است، این
گیاه محبوب زنبور عسل است. وقتی زنبور مسافت زیادی از كندو دور می‌شود، با عطر این
گیاه راه بازگشت خود را پیدا می‌كند
.
گفته
می‌شود كه زنبورهای عسل هیچگاه باغی را كه بادرنجبویه در آن می‌روید ترك نمی‌كنند
و كندوی معطر به بوی این گیاه، زنبورهای جدیدی را تشویق می‌كند كه در آن كندو
اقامت گزینند
.
تركیبات
شیمیایی
از نظر
تركیبات شیمیایی در اندام سبز این گیاه موادی مانند اسیداولئیك، سیترال، ژرانیول و
رزماری اسید وجود دارد. این گیاه دارای اسانس روغنی فرار است كه به عنوان منبع غنی
از سیترال است. سیترال بوی تند
لیمویی
دارد و معمولا از
مركبات
و از این گیاه گرفته می شود و در صنعت
عطرسازی
مصرف دارد
.
همچنین
در برگ های بادرنجبویه تانن ها وجود دارند. از دیگر تركیبات آن می توان لیمونن و
فلاونوئیدها را نام برد
.
خواص
درمانی بادرنجبویه
بادرنجبویه
داروی مورد علاقه پزشك بزرگ ایرانی، ابوعلی‌سینا بود كه جهت تقویت قلب و انبساط
روح تجویز می كرده است
.
استفاده
از این گیاه به عنوان یك داروی ضد افسردگی تا قرن هفدهم ادامه داشت
.
آزمایش‌های
جدید بر روی حیوانات آزمایشگاهی نشان می دهد كه این گیاه همانند یك داروی مسكن بر
روی دستگاه عصبی مركزی عمل می كند و به همین دلیل آرام بخش است
.
این
گیاه به اشكال مختلفی از قبیل اسانس، عصاره روغنی، روغن، پماد، كمپرس و دم‌كرده
استفاده می‌شود. بادرنجبویه دارای طبیعت گرم و خشك است. خواص آن عبارتند از
:
*
آرام
بخش اعصاب
*
ضد
بیماری های قلب، معده و روده
*
مفرح
و نشاط آور
*
خوشبوكننده
دهان
*
اسانس
این گیاه در آرام كردن درد معده با منشاء عصبی، احساس چنگ‌زدگی در معده، تپش قلب،
سردردهای
یك طرفه، سرگیجه، عصبانیت، بی‌خوابی، استفراغ های دوران بارداری،
درد
عصبی دندان
و
رفع تندخویی در دختران جوان و زنان موثر است
.
*
بالا
برنده فشار خون
*
ضد
اسپاسم، ضد درد، نیرو دهنده، ضد تشنج
*
برای
رفع احساس صداهای مبهم در گوش، هیستری، مالیخولیا
خواص
برگ بادرنجبویه
برگ این گیاه، بهترین
دارو برای كسی است كه هنگام نگرانی و
اضطراب
دچارناراحتی معده
می شوند. دم كرده آن نیز جهت بهبود
تهوع،
مراحل اولسرماخوردگی، خستگی عصبی و افسردگی مفید است
.
ضماد
برگ این گیاه برای بهبود
درد مفاصل
مفید است
.
در
اسپانیا، برگ بادرنجبویه را به سس سالاد اضافه می‌كنند و برگ تازه آن را با چای
معمولی مخلوط و یك نوشیدنی مطبوع تهیه می‌كنند
.
روغن
بادرنجبویه
كمپرس،
پماد و روغن حاصل از این گیاه جهت دفع حشرات و درمان
زخم نیش
آنها و رفع تنش عصبی، از زمان ابن سینا
تجویز شده است. گیاه پزشكان و عطاران، روغن بادرنجبویه را برای از بین بردن
افسردگی، نگرانی، بی قراری و سردردهای عصبی تجویز می‌كنند
.
از
آنجا كه روغن این گیاه عامل اصلی درمانی گیاه است، توصیه شده است كه از مصرف خشك
شده گیاه خودداری و تازه آن استفاده شود
.
جوشانده
یا شربت بادرنجبویه
جوشانده
یا شربت آن برای تقویت معده ،
كبد
و ازدیاد هوش و حافظه تجویز می شود.
همچنین برای
تنگی
نفس
و
برای استحكام لثه و دندان ها مفید است و
سكسكه
را آرام می كند
.
دم
كرده بادرنجبویه
دم
كرده آن تعریق بدن را افزایش می‌دهد كه راه درمان سنتی سرماخوردگی‌های همراه با
تب
است.
همچنین نوشیدن دم كرده ی بادرنجبویه بعد از غذا به هضم آن كمك می كند
.
چند
نسخه گیاهی از بادرنجبویه برای تقویت قلب
نسخه
شماره 1
-
سنبل
الطیب
یك
قسمت
گل
گاو زبان
یك
قسمت
بادرنجبویه
یك قسمت
طرز
تهیه و مقدار مصرف
:
یك قاشق
غذا خوری از مخلوط فوق را كه قبلا كوبیده شده باشد، در یك لیوان آب جوش بریزید و
مدت 15 دقیقه باقی بگذارید تا دم بكشد. سپس آن را صاف كرده و روزی دو بار، هر بار
یك فنجان، صبح و شب نیم ساعت بعد از غذا میل كنید
.
نسخه
شماره 2
-
گل زالزالك
30 گرم
بادرنجبویه
10 گرم
سنبل
الطیب
5 گرم
طرز
تهیه و مقدار مصرف
:
یك قاشق
غذا خوری از مخلوط فوق را كه قبلا كوبیده شده باشد، در یك لیوان آب جوش بریزید و
20 دقیقه باقی بگذارید تا دم بكشد. سپس آن را صاف كرده و روزی دو بار، هر بار یك
فنجان، صبح و شب نیم ساعت بعد از غذا میل كنید
.
نسخه
شماره 3
-
گل
زالزالك
30 گرم
بادرنجبویه
10 گرم
بابونه
10 گرم
زیره
10 گرم
طرز
تهیه و مقدار مصرف
:
یك قاشق
غذا خوری از مخلوط فوق را كه قبلا كوبیده شده باشد، در یك لیوان آب جوش بریزید و
20 دقیقه باقی بگذارید تا دم بكشد. سپس آن را صاف كرده و روزی دو بار، هر بار یك
فنجان، صبح و شب نیم ساعت بعد از غذا میل كنید
.
عوارض
جانبی
-
بهتر
است اشخاص گرم مزاج این گیاه ذا نخورند و اگر هم مصرف كردند، برای رفع عوارض آن می
توانند از گل بنفشه و سكنجبین استفاده كنند
.
-
تهوع
و گیجی
-
تحریكات
پوستی
-
در
مواردی ناراحتی گوارشی
-
خستگی
عمومی،
احساس سنگینی در سر، بی حسی و سپس خواب عمیق و كاهش فشار خون (در مصرف بیش از حد
)
تداخلات
دارویی
مصرف
همزمان بادرنجبویه با داروهای زیر می تواند تاثیر این داروها را كم كند و با
عملكرد آن ها تداخل نماید. لذا در صورت مصرف یك داروی خاص ، قبل از خوردن
بادرنجبویه، حتما با پزشك خود مشورت كنید
:
-
ضد
صرع ها مانند كاربامازپین، فنی توئین، والپروات سدیم
-
باربیتورات
ها مانند فنوباربیتال
-
بنزودیازپین
ها مانند آلپرازولام و دیازپام
-
خواب
آور ها مانند زولپی دم، سوناتا،
lunesta
،
Rozerem
-
ضد
افسردگی های سه حلقه ای مانند آمی تریپتیلین، نورتریپتیلین، دوكسپین، آموكسیپین
-
داروهای
هایپرتیروئیدی و هایپوتیروئیدی مانند متی مازول، پروپیل تیویوراسیل، لوتیروكسین،
لووكسیل،
synthroid
،
unithroid
-
دیفن
هیدرآمین،
doxylamine
موارد
منع مصرف و احتیاط
-
اختلالات
هورمون های
تیروئیدی
-
افرد
مبتلا به
گلوكوم
)
آب
سیاه چشم
(
-
بارداری
و شیردهی
-
افرد
حساس به
آسپیرین
-
كودكان
هشدارهای
مهم
:1
از
مصرف خودسرانه داروهای گیاهی خودداری كنید
.
:2
داروهای
گیاهی نیز بی خطر و بدون عارضه نیستند، لذا بدون نظر پزشك در هر شرایطی قابل
استفاده نمی باشند
.
:3
در
صورت داشتن هر گونه بیماری خاص یا مصرف دارویی خاص، قبل از استفاده از گیاه دارویی
با پزشك مشورت كنید
.
:4
در
صورت بروز هر نوع واكنش حساسیتی، باید مصرف این گیاه را قطع كنید
.
:5
با
مشاهده هر گونه عارضه جانبی به پزشك اطلاع دهید
.