طبقه‌بندى علف‌کش ها :
اینکه چگونه علف‌کش‌ها توصیف یا طبقه‌بندى مى‌شوند بسته به سهولت کار است.
قسمت عمدهٔ نحوهٔ تقسیم‌بندى بسته به صفات و خصوصیاتى است که مفسر بر آنها تأکید دارد. در حقیقت، معمولاً به‌طور حداقل علف‌کش‌ها به هشت روش تقسیم‌بندى شده‌اند. تمامى این تقسیم‌بندى‌ها و واژه‌ها را بایستى به‌طور دقیق یاد گرفت تا اطلاعات مربوط به علف‌کش‌ها مفهوم شده و به‌طور صحیحى مورد استفاده قرار گیرد. علف‌کش‌ها به‌شرح زیر تقسیم‌بندى شده‌است.
عکس‌العمل‌هاى متفاوت بین گونه‌هاى گیاهى
یک علف‌کش انتخابی، یک مادهٔ شیمیائى است که درجهٔ سمیت آن براى بعضى گیاهان بیشتر از تعدادى دیگر است. علف‌کش‌هاى عمومى یا غیرانتخابى نسبت به کلیهٔ گونه‌ها سمى هستند.
پوشش گیاه یا خاک
علف‌کش‌هاى شاخ و برگ را مستقیماً بر روى شاخ و برگ گیاهان مى‌پاشند. علف‌کش‌هاى مورد استفاده در خاک را نیز به خاک مى‌پاشند
طول مدت ثبات در خاک
به هنگام استفاده از مقادیر توصیه شده، علف‌کش‌هاى مقاوم (Persistent) باعث آسیب‌رسانى به گیاهان کشت شدهٔ حساس در تناوب معمولى پس از برداشت مزرعه تیمار شده مى‌شوند. علف‌کش‌هاى داراى پس‌مانده پایدار (Long residual - Soil sterliants عقیم‌کننده‌هاى خاک) علف‌کش‌هاى ماندگارى هستند که به مدت یک یا چند فصل علف‌هاى هرز را کنترل مى‌کنند. بیشتر اوقات از آنها براى کنترل کلیهٔ گیاهان استفاده مى‌کنند. بر طبق کتاب جیب علف‌کش‌هاى منتشر شده توسط WSSA علف‌کش‌هاى داراى پس‌مانده آنهائى هستند که براى مدت نسبتاً کوتاهى (کمتر از یک فصل) به گیاهچه‌هاى جوانه زده صدمه مى‌رسانند یا آنها را از بین مى برند
در تیمارهاى سرتاسرى (Broodcast treatments) سطح کل منطقهٔ تحت پوشش قرار مى‌گیرد. در تیمارهاى نوارى (Band treatments)، علف‌کش را به‌صورت پیوسته بر روى بخشى از منطقه مثلاً روى ردیف‌ها یا بین ردیف‌هاى گیاهان مى‌پاشند. در تیمارهاى موضعى یا لکه‌اى (Spot treatments) علف‌کش‌زا (اغلب) به‌وسیلهٔ یک سمپاشى کوچک دستى بر روى مناطقى که علف‌هاى هرز به‌طور پراکنده مجتمع شده‌اند، مى‌پاشند. به این ترتیب بخش نسبتاً کوچکى از کل منطقهٔ تیمار مى‌شود.
استفاده از علف‌کش‌ها در ارتباط با رشد و نمو گیاهان زراعى و علف‌هاى هرز - علف‌کش‌هائى را که قبل از انجام شخم استفاده مى‌کنند، علف‌کش‌هاى قبل از شخم (
Preplow) مى‌نامند. علف‌کش‌هاى پیش از کاشت (Preplant) علف‌کش‌هائى هستند که قبل از کاشت بذر یا نشاء در سطح خاک استفاده مى‌شوند. علف‌کش‌هاى قبل از سبز شدن، آنهائى هستند که قبل از جوانه‌زنى گیاه زراعى یا یک علف هرز به‌خصوص و نه الزاماً هر دو، به‌کار مى‌روند. زمانى‌که مقصود گیاه زراعى است قبل از سبز شدن عموماً به مفهوم مرحلهٔ پس از کاشت و قبل از سبز شدن گیاه زراعى اشاره دارد. در گیاهان زراعى چندساله (مثل چمن‌ها یا باغ‌ها) قبل از سبز شدن به مفهوم پیش از سبز شدن علف هرز است. علف‌کش‌هاى زمان شکاف (Cracking herbicides) آنهائى هستند که در زمان شروع شکاف خوردن سطح خاک بالاى گیاهچه در حال خروج استفاده مى‌شوند. این تیمارها را همچنین تیمارهاى خروج (At emergence) نیز مى‌نامند.
مسیر حرکت علف‌کش در گیاهان و مکانیسمى که توسط آن علف‌کش‌ها گیاهان را از بین مى‌برند، معیارهائى دیگر براى تقسیم‌بندى هستند. اشاره به مسیرهاى حرکت علف‌کش به این مفهوم است که علف‌کش‌ها یا به‌صورت سیمپلاست (انتقال از طریق آوندهاى آبکش) و یا به‌صورت آپوپلاست (انتقال از طریق آوندهاى چوب) یا تماسى (Contact - غیرقابل انتقال) هستند
واژهٔ فرمولاسیون در ارتباط با کنترل شیمیائى علف‌هاى هرز، دو مفهوم مرتبط باهم دارد:
فرمولاسیون، همچنین شامل مراحلى است که به‌وسیلهٔ سازنده در جهت تهیهٔ علف‌کش براى استفادهٔ عملى انجام مى‌شود. در طى این مراحل، سازنده براى استفاده‌کننده علف‌کشى تهیه مى‌کند که به راحتى قابل حمل باشد و اگر به‌طرز صحیحى استفاده شود، بتواند به‌صورت یکنواخت و دقیقى بدون هیچ‌گونه ضررى براى استفاده‌کننده مصرف شود.
فرمولاسیون‌هاى قابل اسپرى
فرمولاسیون‌هاى قابل اسپرى شامل مایعات محلول در آب (Water Soluble)، پودرهاى محلول در آب (Water Soluble Powder) مواد امولسیونه در آب (Water emulsifiable concentrates)، پودرهاى وتابل (Wettable powders)، مایعات قابل پخش در آب (Water dispersable liquids) و گرانوله‌هاى قابل پخش در آب (Water dispersable granules) مى‌باشند.
مایعات محلول در آب
مایعات محلول در آب (S یا SL) کاملاً با حداقل به‌هم‌زنى در آب مخلوط مى‌شوند و زمانى‌که حل شدند، نیازى به هم‌زدن بیشتر ندارند. این فرمولاسیون‌ها، محلول‌هاى اسپرى براى جذب بهتر در گیاهان نیاز به نوعى مویان دارند. بعضى از این سموم خود داراى مویان هستند، ولى در برخى بایستى مویان را به مخزن سمپاش اضافه نمود. اکثر این فرمولاسیون‌ها در هر ۸/۳ لیتر (یک گالن) خود داراى حدود ۹/۰ تا ۸/۱ کیلوگرم مادهٔ فعال هستند.
پودرهاى محلول در آب (Water soluble powders)
پودرهاى محلول در آب (SP) به‌صورت خشک بوده و ذرات جامد ریزى هستند که کاملاً در آب حل مى‌شوند. اینها اکثراً نمک‌هاى قابل حل ترکیبات مختلف هستند. براى حل کردن این علف‌کش‌ها در آب بایستى به میزان زیادى آنها را به‌هم زد، اما پس از حل شدن تا ابد به همین صورت باقى مى‌مانند. این سموم در مخزن سمپاش به‌صورت زلال و صاف هستند و براى جذب بهتر نیاز به مویان دارند. معمولاً فرمولاسیون آنها حاوى ۴۰ تا ۹۰ درصد مادهٔ فعال است.
مواد امولسیونه در آب
این مواد (E یا EC) مایعاتى غیر قطبى (Non-Polar، روغنی) هستند که قابلیت امولسیونه دارند. این مایعات در آب پخش شده و به‌صورت امولسیون (Emulsion) درمى‌آیند (قطرات روغن که به‌وسیلهٔ آب محاصره مى‌شوند)، این سموم در مخزن شیرى‌رنگ بوده و به‌هم زدن براى جلوگیرى از جدا شدن اجزاء آنها اهمیت خاصى دارد. جریان یافتن آب در لولهٔ خروجى سمپاش براى جلوگیرى از این امر کافى است. این فرمولاسیون‌ها به‌ندرت به مویان‌ها براى استفاده بر روى شاخ و برگ نیاز دارند. اکثر فرمولاسیون‌هاى EC در هر ۸/۳ لیتر خوددارى ۹۰۰ تا ۲۷۰ و بعضى ۳۱۰ تا ۳۶۰ گرم مادهٔ فعال دارند. این نوع فرمولاسیون‌ها در روغن محلول هستند.
پودرهاى وتابل
پودرهاى وتابل (W تا WP) ذرات جامد ریزى هستند که حاوى نوعى حمل‌کنندهٔ خشک، علف‌کش و عوامل متفرق‌کنده هستند. اکثر این مواد مى‌توانند در آب پخش شوند، اما توصیهٔ معمول این است که آنها را قبل از ریختن به داخل مخزن با کمى آب مخلوط کرده و سپس آن را به مخزن سمپاش بریزند. در مخزن سمپاش آنها را بایستى به میزان زیاد و به‌طور مداوم به‌هم زد؛ به محض اینکه عمل هم زدن متوقف شود، لایه‌اى جامد در ته مخزن تشکیل مى‌شود که براى جلوگیرى از آن علاوه بر خط برگشت، احتیاج به یک به‌هم‌زن مکانیکى یا هیدرولیکى نیز مى‌باشد. مخلوط سم معمولاً به رنگ شیرى کدر است. این فرمولاسیون‌ها داراى ۵۰ تا ۸۰ درصد مادهٔ مؤثره هستند. بیشتر پودرهاى وتابل در خاک مورد استفاده قرار مى‌گیرند؛ با این وجود، آنها را گاهى بر روى شاخ و برگ نیز مى‌پاشند. هنگامى‌که آنها را به شاخ و برگ مى‌زنند، اضافه کردن مویان به سم ضرورى است.
مایعات با قابلیت پخش در آب
این مواد که به مایع یا مواد قابل جارى شدن (F - Flowables یا L و WDL) نیز معروف مى‌باشند، ذرات جامد کوچکى هستند که در یک سیستم مایع سوسپانسیونه (Suspension) شده‌اند. این ذرات از ذرات پودرهاى وتابل ریزتر هستند چون این مواد قبلاً سوسپانسیونه شده‌اند احتیاجى به حل کردن آنها با آب قبل از ریختن به داخل مخزن نیست زیرا به راحتى در آب پخش و سوسپانسیونه مى‌شوند. از آنجائى‌که ذرات این مواد از ذرات پودرهاى وتابل ریزتر هستند، میزان لازم به‌هم زدن آنها حد واسطى است از مقدار لازم براى پودرهاى وتابل و مواد امولسیون‌شونده. در صورتى‌که مخلوط سم بدون بهم‌زدن براى استفاده در زمان‌هاى بعد نگه داشته شود، هم به‌صورت خمیرى در مخزن ته‌نشین مى‌شود. این فرمولاسیون‌ها نیز در مخزن سم به رنگى شیرى کدر ظاهر مى‌شود. هر ۸/۳ لیتر این نوع سموم حاوى ۱۸۰۰ گرم مادهٔ مؤثره است.
گرانوله‌هاى قابل پخش در آب
گرانوله‌هاى قابل پخش در آب، مواد خشک روانپذیر (Flowables) یا گرانوله‌هاى محلول در آب (WDG، DF - Water soluble granules) نیز نامیده مى‌شوند. آنها فرمولاسیون‌هاى خشک گرانوله مى‌باشند. گرانوله‌ها ذرات بسیار ریز جامدى هستند که با عوامل سوسپانسیون‌کننده و پخش‌کننده مخلوط شده‌اند. این مواد را مى‌توان بدون حل کردن قبلى در آب مخزن سمپاشى اضافه نمود. برخلاف مایعات با قابلیت پخش در آب، گرانول‌ها به سهولت و سرعت در آب پخش مى‌شوند و به راحتى از قوطى خارج مى‌شوند. لذا کار کردن با آنها راحت‌تر از پودرهاى وتابل و مایعات با قابلیت پخش مى‌باشد. خصوصیات دیگر آنها شبیه مایعات با قابلیت پخش در آب است.
فرمولاسیون‌هاى خشک براى استفادهٔ مستقیم
براى استفادهٔ مستقیم سموم به‌صورت خشک، فرمولاسیون آنها به‌صورت گرانوله و گاهى به‌صورت حبه هستند. از آنجا که این فرمولاسیون‌ها را مى‌توان بدون رقیق کردن در آب مستقیماً از بستهٔ حاوى سم در مزرعه پاشید، معمولاً درصد مادهٔ مؤثر آنها پائین است.
گرانوله‌ها
گرانوله‌ها (G) فرمولاسیون خشک علف‌کش‌ها هستند که داراى ذراتى مجزاء به اندازهٔ ۱۰ میلى‌متر مکعب مى‌باشند. مواد متفاوتى همچون مینرال‌هاى رس، پلیمرهاى نشاسته، کودهاى شیمیائى و بقایاى گیاهى به‌عنوان ترکیبات گرانول استفاده مى‌شوند. اساساً غلظت این‌گونه علف‌کش‌ها ۲ تا ۲۰ درصد است.
به‌طور کلى علف‌کش‌هاى گرانوله در مقایسه با فرمولاسیون‌هاى قابل اسپری، احتیاج بیشترى به باران براى نفوذ در خاک دارند. از طرف دیگر، علف‌کش‌هاى گرانوله زیان فراریت علف‌کش‌هاى دیگر را ندارند. اخیراً تلاش‌هائى به‌منظور کند کردن سرعت آزاد شدن علف‌کش‌ها در خاک با استفاده از ترکیبات گرانوله به‌عنوان حمل‌کننده انجام شده است، البته تولیدکنندگان علف‌کش هنوز به این تکنولوژى علف‌کش‌ها تمایل چندانى نشان نمى‌دهند.
حبه‌ها
این حبه‌ها (P) فرمولاسیون‌هاى خشک علف‌کش‌ها با ذرات مجزاء در مخلوط هستند که معمولاً اندازهٔ آنها بزرگتر از ۱۰ میلى‌متر مکعب است. از حبه‌ها اغلب براى کنترل موضعى علف‌هاى هرز در مزرعه استفاده مى‌شود. غلظت این علف‌کش‌ها بین ۵ تا ۲۰ درصد است